Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

pericula PM

  • 1 Post tot pericula

    После стольких опасностей.
    Сперва о делах. Проклятый Виганд приступил к печатанию лишь 29 апреля, так что первый лист я получил для просмотра позавчера, в день своего рождения. Post tot pericula! Опечатки сравнительно незначительны. Выжидать здесь, пока будет напечатана вся книга, невозможно. (К. Маркс - Ф. Энгельсу, 7.V 1867.)
    Post tot pericula! Мой ответ на твое последнее письмо задержался из-за гнусной зубной боли. На твое письмо из Франкфурта я не отвечал потому, что ты не дал мне адреса. Итак, прежде всего: beatus ille, на кого не смотрят глазами Кестера [ Кёстер, Генрих (1807-1881) - немецкий филолог и педагог. - авт. ], а кто сам смотрит глазами Кёстера. (Он же - Фердинанду Лассалю 12.XI 1858.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Post tot pericula

  • 2 Félix quém faciúnt aliéna perícula cáutum

    Счастлив, кого чужая беда научает быть осторожным.
    Новолатинская формулировка античного поговорочного выражения.
    ср. Плавт, "Купец", IV, 7, 40: Ís felicitér sapit, qui péricul(o) alienó sapit. "Счастливо поумнел, кто поумнел от беды другого"
    ср. тж. Плавт, "Перс", 40: Te de aliis, quam alios de te suaviust fieri doctos "Приятнее, если ты поумнел от опыта других, чем другие от твоего".
    ср. тж. Тибулл, "Элегии", III, 6, 43-44
    Vós ego núnc moneó: felíx quicúnque dolóre
    Álterius discés pósse cavére tuo.
    Всем я скажу: счастлив, кто в горе другого
    Может науку найти, чтобы свое отвратить.
    Кому может принадлежать какое-нибудь право, как не тем, за которыми закон признал его? Если бы закон признал за мной лучшее поместье в государстве, так мне дела нет до того, есть ли у кого-нибудь право на это поместье. Если так, - заметил Партридж, - felix quem faciunt aliena pericula cautum? (Генри Фильдинг, История Тома Джонса Найдёныша.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Félix quém faciúnt aliéna perícula cáutum

  • 3 periculum

    perīculum, ī, n. (perior), eig. das, wodurch man Erfahrung erlangen kann, der Versuch, die Probe, I) im allg.: 1) eig.: si vincendi periculum sit, Sen. ep. 79, 7: periculum facere, einen Versuch machen, eine Probe machen, versuchen, probieren, Ter. u. Caes., in alqa re, Ter., u. m. Genet., fidei, sui, Cic. – dah. p. facere ex aliis (von anderen her die Probe machen = von anderen abnehmen, entnehmen), mihi (tibi) quod ex usu siet, oft bei Ter. (s. Westerh. Ter. heaut. 1, 2, 36). – 2) meton., der Versuch = das Probestück, die Probeschrift, in isto periculo, Cic. de legg. 1, 4: belli, Auson. – II) prägn., die Gefahr, das Risiko, A) im allg.: rem periculi sui facere, auf sein Risiko nehmen, ICt.: periculum facere alcis rei, riskieren, summae rerum, ein entscheidendes Treffen wagen, Liv., summae rei, Tac.: periculum mortis, Suet.: salutem sociorum summum in periculum ac discrimen vocare (setzen), Cic. – satis pericli incepi adire, Ter.: periculum, quod differendo bello adimus, Liv.: capitis periculum adire, Ter. u. Cic.: vitae periculum adire, Caes.: summa pericula adire, Nep.: ne periculum memoriae adiret, damit ihm das G. keinen Streich spielte, Suet.: numquam periculum situs (der Vergessenheit) adire, Sen.: pro amico periculum aut invidiam subire, Cic.: pro nostra salute laborem periculumque suscipere, Cic.: obire pericula ac labores pariter, Liv. – periculum alci creare od. conflare od. inferre od. inicere od. facessere, Cic., od. facere, Sall. u. Tac.: periculum intendere alci od. in alqm, Cic.: p. moliri od. comparare, Cic.: umidioribus siccioribusque et frigidis non est ab ira periculum, Sen.: periculum intentatur ab alqa re, steht bevor, Quint.: morando an veniendo plus periculi contraheret, Liv.: alqm in periculum capitis arcessere, Cic.: periculum alci denuntiare, Cic. – rem in periculum adducere, Cic.: se in periculum committere, Cic.: caput periculo ponere (aussetzen), Plaut.: in periculo versari, Cic., od. esse, Liv.: esse in proprio periculo, Cic.: in ingenti periculo esse, Liv.: in ultimum periculum venire, Curt.: in magno periculo esse, u. bl. magno u. maiori p. esse, in gr. usw. G. schweben, Nep.: periculum est m. folg. ne u. Konj., es ist zu besorgen, est enim periculum, ne immodestiā militum vestrorum occasio detur Lysandro vestri opprimendi exercitus, Nep.: haud sane periculum est, ne non mortem aut optandam aut certe non timendam putet, Cic.: non est periculum, ne id facere non possit, Cic.: magnum in ea re periculum est, ne minus apte (verbum) conlocetur, Fronto. – periculum est (es liegt Gefahr darin) m. folg. Infin., hoc magnum est periculum, ab asinis ad boves transcendere, Plaut. aul. 235: nullumst periculum te hinc ire inpransum domum, Plaut. rud. 142 Sch.: ähnlich erat magni periculi res, tantulis copiis iniquo loco dimicare, Caes. b. G. 5, 49, 6. – aliis aliunde est periculum, sind in Gefahr, Ter.: periculum etiam a fame mihi est, Ter.: quod ab se cuiquam periculum esse? Liv.: nec Romae esse, unde periculum libertati foret, Liv.: postquam moenibus iam Romanis pulso hoste periculum esse desierat, Liv.: abesse a periculo, Caes.: non deesse alcis periculis, Cic.: ne quod periculum incĭderet, Nep.: alci in pugna periculum vitae accĭdit, Caes.: nullum periculum communis salutis causā recusare, Caes.: nullum pro laude periculum recusare, Caes.: vetere instituto vitae effugere nova pericula, Nep.: periculum nullo modo evitare posse, Nep.: periculum vitare (Ggstz. subire), Caes., vitare legatione (durch Annahme einer Legatenstelle), Cic.: propulsare periculum, Cic., periculum capitis, Cic.: defendere alqm a periculo, Cic.: removere periculum ab alqo, Liv.: periculum consilio discutere et comprimere, Cic.: offerre se periculis, Cic.: eripere ex periculo, Cic.: liberare periculo, Cic.: pro amici periculo dicere, für einen bedrängten Fr., Cic. – sine ullo periculo, Caes.: nullo cum periculo, Caes.: sine ullo alcis periculo, Caes.: cum periculo, Caes.: magno cum periculo alcis, Caes.: periculo huius (für ihn), Ter.: periculo sui (für sie), Caes.: meo periculo, auf meine Gefahr, auf mein Risiko, Cic.: magno tuo periculo, mit großer G. für dich, Cic.: bono periculo, auf gute G. = ohne G., Apul. apol. 72. – B) insbes.: 1) der Prozeß, die An klage, a) eig.: amicorum, Cic.: p. alci facessere, einen anklagen, Tac. – b) meton., das gerichtl. Protokoll (s. Nipperdey Spicil. alt. in Corn. Nep. III. p. 11 sg.), pericula magistratuum, Cic.: ut in periculo suo inscriberent, Nep.: sententias ex periculo recitare, Cod. Iust. – 2) die Krisis des Fiebers usw., acuta pericula (febris), Plin.: dimidia enim pars periculi est noctu, Plin. – 3) die Gefahr des Unterganges, Arnob. 1, 3. – 4) das Gewagte, das Halsbrechende im Ausdrucke, p. in enuntiatione, Quint.: sententias petere a periculo, Quint. – / Synk. periclum, Komik., Lucr. u.a. Dichter.

    lateinisch-deutsches > periculum

  • 4 periculum

    perīculum, ī, n. (perior), eig. das, wodurch man Erfahrung erlangen kann, der Versuch, die Probe, I) im allg.: 1) eig.: si vincendi periculum sit, Sen. ep. 79, 7: periculum facere, einen Versuch machen, eine Probe machen, versuchen, probieren, Ter. u. Caes., in alqa re, Ter., u. m. Genet., fidei, sui, Cic. – dah. p. facere ex aliis (von anderen her die Probe machen = von anderen abnehmen, entnehmen), mihi (tibi) quod ex usu siet, oft bei Ter. (s. Westerh. Ter. heaut. 1, 2, 36). – 2) meton., der Versuch = das Probestück, die Probeschrift, in isto periculo, Cic. de legg. 1, 4: belli, Auson. – II) prägn., die Gefahr, das Risiko, A) im allg.: rem periculi sui facere, auf sein Risiko nehmen, ICt.: periculum facere alcis rei, riskieren, summae rerum, ein entscheidendes Treffen wagen, Liv., summae rei, Tac.: periculum mortis, Suet.: salutem sociorum summum in periculum ac discrimen vocare (setzen), Cic. – satis pericli incepi adire, Ter.: periculum, quod differendo bello adimus, Liv.: capitis periculum adire, Ter. u. Cic.: vitae periculum adire, Caes.: summa pericula adire, Nep.: ne periculum memoriae adiret, damit ihm das G. keinen Streich spielte, Suet.: numquam periculum situs (der Vergessenheit) adire, Sen.: pro amico periculum aut invidiam subire, Cic.: pro nostra salute laborem periculumque suscipere, Cic.: obire pericula ac labores pariter,
    ————
    Liv. – periculum alci creare od. conflare od. inferre od. inicere od. facessere, Cic., od. facere, Sall. u. Tac.: periculum intendere alci od. in alqm, Cic.: p. moliri od. comparare, Cic.: umidioribus siccioribusque et frigidis non est ab ira periculum, Sen.: periculum intentatur ab alqa re, steht bevor, Quint.: morando an veniendo plus periculi contraheret, Liv.: alqm in periculum capitis arcessere, Cic.: periculum alci denuntiare, Cic. – rem in periculum adducere, Cic.: se in periculum committere, Cic.: caput periculo ponere (aussetzen), Plaut.: in periculo versari, Cic., od. esse, Liv.: esse in proprio periculo, Cic.: in ingenti periculo esse, Liv.: in ultimum periculum venire, Curt.: in magno periculo esse, u. bl. magno u. maiori p. esse, in gr. usw. G. schweben, Nep.: periculum est m. folg. ne u. Konj., es ist zu besorgen, est enim periculum, ne immodestiā militum vestrorum occasio detur Lysandro vestri opprimendi exercitus, Nep.: haud sane periculum est, ne non mortem aut optandam aut certe non timendam putet, Cic.: non est periculum, ne id facere non possit, Cic.: magnum in ea re periculum est, ne minus apte (verbum) conlocetur, Fronto. – periculum est (es liegt Gefahr darin) m. folg. Infin., hoc magnum est periculum, ab asinis ad boves transcendere, Plaut. aul. 235: nullumst periculum te hinc ire inpransum domum, Plaut. rud. 142 Sch.: ähnlich erat magni periculi res, tantulis copiis iniquo loco dimica-
    ————
    re, Caes. b. G. 5, 49, 6. – aliis aliunde est periculum, sind in Gefahr, Ter.: periculum etiam a fame mihi est, Ter.: quod ab se cuiquam periculum esse? Liv.: nec Romae esse, unde periculum libertati foret, Liv.: postquam moenibus iam Romanis pulso hoste periculum esse desierat, Liv.: abesse a periculo, Caes.: non deesse alcis periculis, Cic.: ne quod periculum incĭderet, Nep.: alci in pugna periculum vitae accĭdit, Caes.: nullum periculum communis salutis causā recusare, Caes.: nullum pro laude periculum recusare, Caes.: vetere instituto vitae effugere nova pericula, Nep.: periculum nullo modo evitare posse, Nep.: periculum vitare (Ggstz. subire), Caes., vitare legatione (durch Annahme einer Legatenstelle), Cic.: propulsare periculum, Cic., periculum capitis, Cic.: defendere alqm a periculo, Cic.: removere periculum ab alqo, Liv.: periculum consilio discutere et comprimere, Cic.: offerre se periculis, Cic.: eripere ex periculo, Cic.: liberare periculo, Cic.: pro amici periculo dicere, für einen bedrängten Fr., Cic. – sine ullo periculo, Caes.: nullo cum periculo, Caes.: sine ullo alcis periculo, Caes.: cum periculo, Caes.: magno cum periculo alcis, Caes.: periculo huius (für ihn), Ter.: periculo sui (für sie), Caes.: meo periculo, auf meine Gefahr, auf mein Risiko, Cic.: magno tuo periculo, mit großer G. für dich, Cic.: bono periculo, auf gute G. = ohne G., Apul. apol. 72. – B) insbes.: 1) der Prozeß, die An-
    ————
    klage, a) eig.: amicorum, Cic.: p. alci facessere, einen anklagen, Tac. – b) meton., das gerichtl. Protokoll (s. Nipperdey Spicil. alt. in Corn. Nep. III. p. 11 sg.), pericula magistratuum, Cic.: ut in periculo suo inscriberent, Nep.: sententias ex periculo recitare, Cod. Iust. – 2) die Krisis des Fiebers usw., acuta pericula (febris), Plin.: dimidia enim pars periculi est noctu, Plin. – 3) die Gefahr des Unterganges, Arnob. 1, 3. – 4) das Gewagte, das Halsbrechende im Ausdrucke, p. in enuntiatione, Quint.: sententias petere a periculo, Quint. – Synk. periclum, Komik., Lucr. u.a. Dichter.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > periculum

  • 5 labor [2]

    2. labor, ōris, m. (zu labāre; eigentl. »das Wanken unter einer Last«), die Anstrengung, I) die Anstrengung, etw. zu vollbringen, die Bemühung, Mühe, Arbeit, Strapaze, 1) eig.: a) übh.: labor forensis, Cic.: irritus, Quint. u. Ov.: labor itineris, Cic.: labor viae, Liv.: labores militum, Caes.: labor corporis, animi, Cic.: labor manuum, Hieron.: labor domesticus, Colum.: militiae, Cic. aut belli aut fugae, Caes.: operis (der Belagerung), Caes.: labores belli, Cic.: labores defensionum, Cic. – parvulo labore, Cic.: nullo labore, Cic.: nullo labore tuo, ohne daß es dir Mühe macht, Cic.: sine labore, sine ullo labore, Cic.: sine ullo labore et contentione, Cic.: sine labore ac periculo, Cic.: cum labore, summo cum labore, Cic.: res est magni laboris, Cic.: tot adire labores, Verg.: affecta labore et vigiliis corpora, Liv.: capere tantum laborem, sich so sehr bemühen, Cic.: laborem inanem capere, sich vergeblich abmühen, Ter.: in ea (arte) plus operae laborisque consumpsisse, Cic.: nec animi neque corporis laboribus defatigari, Cic.: demere (alci) laborem militiae, Cic.: unius mensis labor alci detrahitur, Cic.: exanclare talem laborem, Cic., omnes labores, Cic.: exanclatis itinerum laboribus, Amm.: exercere se tantis laboribus, Cic.: apes exercet sub sole labor, Verg.: tot per annos terrā marique tanta pericula ac labores exhausisse, Liv.: inter labores exhaustos aut mox exhauriendos, Liv.: frustra labore exhausto, Lucan.: magnos esse experiundos et subeundos labores, Cic.: dum adulescentis dextera irrito se labore fatigat, Val. Max.: frangere se tantis laboribus, Cic.: qui partis honoribus eosdem in foro gessi (habe mich unterzogen) labores, quos petendis, Cic.: impenditur labor et sumptus ad incertum casum et eventum quotannis, Cic.: suum laborem hominum periculis sublevandis impertire, Cic.: non plus alci laboris imponere quam sibi sumere, Cic.: eis laborem etiam novum pro portione iniungi, Liv.: quid sumptus in eam rem aut laboris insumpserit, Cic.: operam, studium, laborem interponere pro alqo, Cic.: pugnando fessis laxatur labor, Liv.: ut sibi pro re gesta aliquid laxaret laboris, Liv.: levare alci laborem, Cic.: defensionum laboribus aut omnino aut magna ex parte liberari, Cic.: obire pericula ac labores pariter, Liv.: non parcere labori, Cic. (u. so ne labori suo neu periculo parceret, Caes.): et honoribus amplissimis et laboribus maximis perfunctum esse, Cic.: Hercules perfunctus iam laboribus, Cic.: laborem viae pati posse, Liv.: multis laboribus (unter v. Str.) quaerere alqm. Plaut.: reficere se ex labore, Caes.: ab parvulis labori ac duritiae studere, Caes.: succumbere labori, Caes.: istos labores, quos nunc in naufragiis nostris suscipis, non subisses, Cic.: frustra tantum laborem sumere, Caes.: supersedere hoc labore itineris, Cic.: suscipere laborem, labores, Cic.: frustra suscipere laborem, sich vergeblich abmühen, Cic.: sustinere forensem laborem propter ambitionem, Cic.: labores, pericula facile tolerare, Sall.: non vitandi laboris mei causā, Cic. – labor est m. Infin., es kostet Mühe (Arbeit), es hat Schwierigkeit, Liv. 39, 1, 5. Plin. 26, 118: u. so maior aliquanto labor est m. Infin., Flor. 2, 2, 4: proximus huic labor est placitam exorare puellam, Ov. art. am. 1, 37: nec magnus prohibere labor, Verg. georg. 4, 106. – b) insbes., Anstrengung, angestrengte Tätigkeit, Arbeitsamkeit (Ggstz. inertia, desidia, requies, quies, otium), verb. industria et labor, summus labor in publicis privatisque rebus, Cic.: vivere in studiis laboribusque, Cic.: labor quaerendi, Erwerbsfleiß, Iustin.: rei militaris labor, Leistungen im Kriegswesen, Nep.: animi labor, geistige Anstrengung, Nep. – als Fähigkeit, Arbeitsfähigkeit, Ausdauer in Arbeit u. Anstrengung, M. Messala magni laboris, Cic.: homo magni laboris summaeque industriae, Cic.: magni formica laboris, die arbeitsame, emsige, Hor.: (iumenta) summi ut sint laboris efficiunt, Caes. – 2) meton.: a) Arbeit, Werk, ita multorum mensium labor hostium perfidiā et vi tempestatis puncto temporis interiit, Caes. b. c. 2, 14, 4: sternuntur segetes longique perit labor irritus anni, Ov.: et pluviā ingenti sata laeta boumque labores diluit, Verg.: artificum manus (verschiedenen Malereien) inter se operumque laborem (Bauwerk) miratur, Verg.: hic labor ille domus et inextricabilis error, v. Labyrinthe, Verg.: cari uteri labores, v. Kindern, Claud. rapt. Pros. 1, 194. – b) Unternehmung, Tat, belli, Verg.: von den Kampfspielen, wie πόνος, μόχθος, Hor.: u. von den großen Unternehmungen des Herkules, Hor.: strenui labores (im Kriege), Eutr. – II) Anstrengung, etwas zu überwinden, zu ertragen, Plage, Pein, Not, Ungemach, Drangsal, Mühseligkeit, Unglück, Beschwerlichkeit, a) übh.: scis amorem, scis laborem, scis egestatem meam, Plaut.: cuius erga me benevolentiam vel in labore meo vel in honore perspexi, Cic.: multis variisque perfunctus laboribus, Nep.: quoniam in tantum luctum et laborem detrusus es, quantum nemo umquam, Cic.: breviter Troiae supremum audire laborem, Verg. – poet., labores solis, lunae, Sonnenfinsternis, Mondfinsternis, Verg.: labores Lucinae, die Wehen, Verg. – b) Beschwerde, α) = Krankheit, nervorum, Nervenkrankheit, Vitr.: annuus earum (apium) labor est initio veris, Colum.: mox et frumentis labor additus, ut mala culmos esset robigo, Verg.: valetudo decrescit, accrescit labor, Plaut. – β) = phys. Schmerz, cor de labore pectus tundit, Plaut. Cas. 415: hoc medicamentum sine magno labore circa septimum diem cadere cogit haemorrhoidas, Scrib. Larg. 227. – γ) gemütl. Schmerz, Betrübnis, Kummer (s. Spengel Ter. Andr. 720. Wagner Ter. heaut. 82), quamquam ibi animo labos grandis capitur, Plaut.: verum ex eo misera quam capit laborem! Ter. – c) eine Last, lapides laborem sustinent od. tolerant, tragen Lasten, sind von dauerhafter Beschaffenheit, Vitr. 2, 7, 2. Plin. 36, 167. – / Archaist. Nbf. labōs, ōris, m., *Pacuv. tr. 290. Plaut. merc. 72; trin. 271; truc. 521. Ter. Hec. 286. Lucil. 215. Varro sat. Men. 247. Sall. hist. fr. 2, 41 (50), 1 u. 3, 61 (82), 18. Catull. 55, 13. Plin. 6, 60 u. Spät. (s. Neue-Wagener Formenl.3 1, 265).personif., Labōs, ōris, m., die Mühsal, eine unterirdische Gottheit, Verg. Aen. 6, 277.

    lateinisch-deutsches > labor [2]

  • 6 defendo

    dēfendo, ĕre, defendi, defensum - tr. - [st2]1 [-] repousser, éloigner, se défendre contre, parer. [st2]2 [-] défendre, garantir, protéger. [st2]3 [-] affirmer, dire pour sa défense, prétendre, soutenir (qqch.). [st2]4 [-] revendiquer, poursuivre en justice.    - defendere hostes, Enn. ap. Non. 277, 21: écarter les ennemis.    - pericula defendere, Cic. Mur. 3: écarter les dangers.    - frigus defendere, Cato R. R. 48, 2: garantir du froid.    - se defendere manu, Caes. BG. 5.7.8: se défendre les armes à la main.    - nullam rem defendit, quam non probarit, Cic. de Or. 2, 38: il n'a rien avancé sans le prouver.    - defendere + prop. inf.: soutenir que.    - de ambitu aliquem defendere: défendre qqn contre une accusation de brigue.    - aliquem contra aliquem defendere: défendre qqn contre qqn.    - ab aliquo, ab aliqua re aliquem defendere: défendre qqn contre qqn, contre qqch.    - crimen defendere: repousser un chef d’accusation.
    * * *
    dēfendo, ĕre, defendi, defensum - tr. - [st2]1 [-] repousser, éloigner, se défendre contre, parer. [st2]2 [-] défendre, garantir, protéger. [st2]3 [-] affirmer, dire pour sa défense, prétendre, soutenir (qqch.). [st2]4 [-] revendiquer, poursuivre en justice.    - defendere hostes, Enn. ap. Non. 277, 21: écarter les ennemis.    - pericula defendere, Cic. Mur. 3: écarter les dangers.    - frigus defendere, Cato R. R. 48, 2: garantir du froid.    - se defendere manu, Caes. BG. 5.7.8: se défendre les armes à la main.    - nullam rem defendit, quam non probarit, Cic. de Or. 2, 38: il n'a rien avancé sans le prouver.    - defendere + prop. inf.: soutenir que.    - de ambitu aliquem defendere: défendre qqn contre une accusation de brigue.    - aliquem contra aliquem defendere: défendre qqn contre qqn.    - ab aliquo, ab aliqua re aliquem defendere: défendre qqn contre qqn, contre qqch.    - crimen defendere: repousser un chef d’accusation.
    * * *
        Defendo, defendis, defendi, defensum, defendere, Defendre.
    \
        Pro virili parte aliquid defendere. Cic. Defendre de tout son povoir.
    \
        AEstatem defendere capellis. Horat. Garder et preserver les chevres du trop grand chauld et de l'ardeur du soleil.
    \
        A calamitate defendere aliquem. Cic. Preserver.
    \
        Caput domini defendere. Cic. Defendre la vie de son maistre et seigneur.
    \
        Ab omni casu defendere aliquem. Valer. Flac. Preserver de toute infortune.
    \
        Toga frigus defendere. Horat. Chasser et repoulser le froid, Engarder qu'on ait froid, Engarder du froid par le moyen d'une robbe longue, Obvier au froid.
    \
        Defendere a frigore. Virgil. Garder d'avoir froid.
    \
        Hunc defende furorem. Virgil. Empesche.
    \
        Defendere hostes. Ennius. Repoulser.
    \
        Defendere iniuriam alicui. Plaut. Garder qu'on ne luy face desplaisir.
    \
        Defendere iniuriam alicuius. Caesar. Venger l'oultrage qu'on luy a faicte.
    \
        Pericula defendere ciuium. Cic. Empescher, Engarder.
    \
        Defendere rectum. Horat. Soustenir droicture.
    \
        Defendit solis ardores. Cic. Il garde du hasle.
    \
        Solstitium pecori defendite. Virgil. Gardez que l'ardeur du soleil ne nuise au bestail.
    \
        Valetudinem bonam defendere. Cels. Contregarder, Entretenir, Maintenir.
    \
        Vestes a tineis defendit haec herba. Plin. Contregarde.
    \
        Defendere vim. Plaut. Repoulser les adversaires.
    \
        Vitam suam noctis et fugae praesidio, non iuris, iudiciorumque defendere. Cic. Sauver sa vie par la fuite.
    \
        Vrbem a vastatione. Plancus ad Ciceronem. Engarder qu'elle ne soit gastee.
    \
        Defendere. Cic. Defendre et soustenir quelque querelle.

    Dictionarium latinogallicum > defendo

  • 7 obeo

    ŏbĕo, īre, ĭī (qqf. īvī), ĭtum    - intr. et tr. - [st1]1 [-] aller au devant de, aller vers, aller contre.    - donec vis obiit, Lucr.: jusqu'à ce qu'une force intervienne.    - obire ad hostium conatus, Liv.: faire face aux attaques de l'ennemi.    - pericula obire: aller au-devant des périls, affronter des périls. [st1]2 [-] s'en aller, périr, mourir.    - (diem suum, mortem, morte) obire: mourir.    - gaudio obire: mourir de joie.    - morte subitā obire: mourir subitement.    - morte voluntariā obire, Eutr.: se suicider.    - tecum vivere amem, tecum obeam libens, Hor. C. 3: avec toi j'aimerais vivre, avec toi je mourrais volontiers. [st1]3 [-] aller à l'opposé, se coucher (astre).    - in obeuntis solis partibus, Cic.: à l'occident.    - sol obit: le soleil se couche.    - obire infera in loca, Cic.: descendre à l'horizon (disparaître à l'horizon). [st1]4 [-] aller vers, s’approcher de, atteindre, aller voir, aller trouver, visiter.    - Acheruntem obibo, Enn.: je descendrai aux enfers.    - villas abire, Cic.: visiter des maisons de campagne.    - comitia abire, Cic.: se rendre aux comices.    - tantum (superfuturum) urbis, quantum flamma obire non potuisset, Cic. Cat. 3:... qu'il ne resterait de la ville que ce que les flammes n'auraient pu atteindre. [st1]5 [-] se charger de, s'acquitter de, exécuter, accomplir, affronter (idée d'aller au-devant d'une tâche).    - obire omnia per se: faire tout par soi-même.    - negotium obire: s’acquitter d’une tâche.    - nihil erat quod non ipse obiret, Caes.: il n'était rien dont il ne s'acquittât lui-même. [st1]6 [-] aller autour de, entourer, envelopper; faire le tour de, parcourir, passer en revue.    - chlamydem limbus obibat aureus, Ov. M. 5: la chlamyde était bordée d'une bande d'or.    - clipeum pellis obit, Virg.: une peau recouvre le bouclier.    - pallor obit ora, Ov.: la pâleur couvre son visage.    - regiones pedibus obire: parcourir (visiter) des régions à pied.    - oculis obire: parcourir des yeux.
    * * *
    ŏbĕo, īre, ĭī (qqf. īvī), ĭtum    - intr. et tr. - [st1]1 [-] aller au devant de, aller vers, aller contre.    - donec vis obiit, Lucr.: jusqu'à ce qu'une force intervienne.    - obire ad hostium conatus, Liv.: faire face aux attaques de l'ennemi.    - pericula obire: aller au-devant des périls, affronter des périls. [st1]2 [-] s'en aller, périr, mourir.    - (diem suum, mortem, morte) obire: mourir.    - gaudio obire: mourir de joie.    - morte subitā obire: mourir subitement.    - morte voluntariā obire, Eutr.: se suicider.    - tecum vivere amem, tecum obeam libens, Hor. C. 3: avec toi j'aimerais vivre, avec toi je mourrais volontiers. [st1]3 [-] aller à l'opposé, se coucher (astre).    - in obeuntis solis partibus, Cic.: à l'occident.    - sol obit: le soleil se couche.    - obire infera in loca, Cic.: descendre à l'horizon (disparaître à l'horizon). [st1]4 [-] aller vers, s’approcher de, atteindre, aller voir, aller trouver, visiter.    - Acheruntem obibo, Enn.: je descendrai aux enfers.    - villas abire, Cic.: visiter des maisons de campagne.    - comitia abire, Cic.: se rendre aux comices.    - tantum (superfuturum) urbis, quantum flamma obire non potuisset, Cic. Cat. 3:... qu'il ne resterait de la ville que ce que les flammes n'auraient pu atteindre. [st1]5 [-] se charger de, s'acquitter de, exécuter, accomplir, affronter (idée d'aller au-devant d'une tâche).    - obire omnia per se: faire tout par soi-même.    - negotium obire: s’acquitter d’une tâche.    - nihil erat quod non ipse obiret, Caes.: il n'était rien dont il ne s'acquittât lui-même. [st1]6 [-] aller autour de, entourer, envelopper; faire le tour de, parcourir, passer en revue.    - chlamydem limbus obibat aureus, Ov. M. 5: la chlamyde était bordée d'une bande d'or.    - clipeum pellis obit, Virg.: une peau recouvre le bouclier.    - pallor obit ora, Ov.: la pâleur couvre son visage.    - regiones pedibus obire: parcourir (visiter) des régions à pied.    - oculis obire: parcourir des yeux.
    * * *
        Obeo, obis, obiui vel obii, obitum, pen. corr. obire, Aller.
    \
        Obeunt tres noctes. Plaut. Se passent.
    \
        Id obire non potui. Cic. Parfaire et parachever.
    \
        Obire, Mourir. vt Pereas atque obeas cito. Plaut.
    \
        Annum petitionis suae non obierunt. Cic. Ne sont pas venus demander et briguer en leur rang et au temps destiné par les loix.
    \
        Bella et res alias obire. Liu. Quia duo Consules obire tot simul bella nequirent. Ne pourroyent fournir à tant de guerres ensemble, ou aller et assister et estre present.
    \
        Ne ad omnia simul adire et obire vnus non possit. Liu. Qu'il ne puisse estre present et assister.
    \
        Omnia per se obire. Caes. Faire tout de soymesme sans ayde d'aucun.
    \
        Coenas obire. Cic. Aller aux banquets par cy par là.
    \
        Colonias obire. Cic. Aller par toutes les, etc.
    \
        Comitia obire. Cicero. Assister, et estre present és assemblees du peuple.
    \
        Competitores plures obeunt. Q. Cic. Quand plusieurs demandants un mesme Magistrat, vont ca et là faire leur brigue.
    \
        Diem aliquem obire. Sueton. Cic. Se trouver au jour assigné.
    \
        Diem auctionis obire. Cic. Estre present au jour, etc.
    \
        Diem obire. Plaut. Mourir.
    \
        Legationes obire. Cic. Aller en embassade.
    \
        Obiit legatus AEgyptum. Cic. Alla par toute l'Egypte.
    \
        Lethum obire. Lucret. Mourir.
    \
        Locum et tempus obire. Cic. Se trouver au temps et lieu.
    \
        Mortem obire. Cic. Mourir.
    \
        Munus Consulis obire. Liu. Faire l'office de Consul.
    \
        Munus vigiliarum obibant. Liu. Faisoyent le guet.
    \
        Negotium obire. Cic. Faire sa charge.
    \
        Oculis obire. Plin. iunior. Regarder de costé et d'autre, de toutes parts.
    \
        Officia obire. Plin. iunior. Exercer.
    \
        Opus rusticum obire. Colum. Labourer aux champs.
    \
        Nolite expectare dum omnes obeam oratione mea ciuitates: hoc vno complector crimine omnia. Cic. Que je deschifre par le menu touts les maulx qu'il a faict par les villes.
    \
        Pericula ac labores obire. Liu. Se mettre en danger, et prendre beaucoup de peines.
    \
        Praelia obire. Lucret. Combatre.
    \
        Prouinciam obire. Cic. Aller par toute la province.
    \
        Rem priuatam obire et publicam. Cic. Faire ses affaires particulieres et les publiques.
    \
        Sacra obire. Liu. Y assister.
    \
        Vadimonium obire. Cic. Comparoistre en personne au jour de l'assignation.
    \
        Vigilias obire. Plin. Faire le guet.
    \
        Terras obire. Virgil. Aller par touts pays.
    \
        Regiones pedibus obire. Cic. Aller à pied par toutes les regions.
    \
        Domos amicorum obire. Cic. Aller par les maisons de ses amis.
    \
        - quem fulua leonis Pellis obit totum. Virgil. Environne.
    \
        Obiri, passiuum. Plin. Estre environné.

    Dictionarium latinogallicum > obeo

  • 8 princeps

    [st1]1 [-] princeps, cĭpis, adj. et subst. [primus + capio]: qui occupe la première place. a - le premier.    - ut quisque in fuga postremus, ita in periculo princeps erat, Cic. Verr. 5, 90: le dernier dans la fuite était aussi le premier au danger.    - Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt, Cic. Phil. 7, 23: les habitants de Firmum furent les premiers à promettre de l'argent.    - cf. Cic. Phil. 5, 44 ; 10, 24 ; Or. 175.    - principes sententiarum consulares, Liv. 8, 21: les anciens consuls qui votaient les premiers.    - qui princeps in agendo est, Cic. Caecil. 47: celui qui est le premier à poursuivre.    - principes belli inferendi, Caes. BG. 5, 52: les premiers à faire la guerre.    - [attribut]: omnium nationum princeps Sicilia se... applicuit, Cic. Verr. 2, 2: la Sicile est la première de toutes les nations qui se soit attachée à...    - cf. Caes. BG. 1, 12, 6 ; 1,41, 2 ; 7, 2, 1.    - avec des n. de choses exordium princeps omnium esse debet, Cic. Inv. 1, 19: l'exorde doit être en tête de tout.    - principem locum implere, Tac. An. 11, 16: occuper la première place, le trône. --- cf. Tac. An. 1, 9. b - le plus important, la tête.    - princeps Academiae, Cic. Br. 306 ; Graeciae, Cic. Ac. 2, 2: le chef de l'Académie, le principal citoyen de la Grèce.    - princeps legationis, Cic. Verr. 4, 15: le chef de l'ambassade.    - in re publica principes, Cic. Fam. 1, 9, 12: les premiers dans l'état.    - princeps juventutis, Cic. Vat. 24: l'honneur de la jeunesse [romaine]. c - qui est en tête, qui guide, dirige, conseille, etc.    - Pericles princeps consilii publici fuit, Cic. de Or. 1, 216: Périclès fut le maître de la politique [à Athènes].    - princeps Argonautarum, Cic. Tusc. 4, 32, 69: le chef des Argonautes (= Jason).    - princeps ad suscipiendam rationem horum studiorum, Cic. Arch. 1: un guide pour entreprendre cet ensemble d'études. --- cf. Cic. Lael. 26.    - princeps ad salutem, Cic. Sull. 9: un guide pour mener au salut.    - princeps ad omnia pericula, Cic. Fam. 10, 17, 2, un guide pour affronter tous les périls.    - princeps atque architectus sceleris, Cic. Clu. 22, 60: conseiller et artisan du crime.    - hujus consilii principes, Caes. BG. 2, 14: ceux qui étaient responsables de cette décision. d - [sens particuliers].    - princeps senatus, Liv. 34, 44, 4: le prince du sénat [le premier inscrit sur la liste du sénat par les censeurs ou par un des censeurs tiré au sort à cet effet; il opine le premier].    - cf. Liv. 27, 11, 9 et 12.    - princeps, à partir d'Auguste: l'empereur, le prince (Auguste, sous le nom de prince du sénat, avait concentré tout le pouvoir entre ses mains). --- Tac. An. 1, 1.    - principes juventutis à l'époque républicaine: l'élite de la jeunesse, la fleur de la noblesse. --- Liv. 2, 12, 15 ; 9, 14, 16 ; à partir d'Auguste, titre donné aux princes de la maison impériale mis à la tête des escadrons de chevaliers. --- Tac. An. 1, 3. e - [milit.] principes: soldats de première ligne au temps de la phalange, puis, dans la disposition en manipules, en seconde ligne après les hastati et devant les triarii.    - Liv. 8, 8, 6 ; 30 32, 15.    - ou princeps, Liv. 26, 6, 1: un manipule des principes.    - primi principis signum inferre in cohortem Hispanorum, Liv. 26: porter l'enseigne du premier manipule des soldats de deuxième ligne contre la cohorte des Espagnols.    - octavum principem ducere, Cic. Ep. Br. 1, 8, 2: commander le huitième manipule des principes.    - ou princeps: un centurion des principes.    - princeps prior, Caes. BC. 3, 64, 4: le centurion de la première centurie des principes.    - cf. Liv. 25, 14, 7, primus princeps: centurion du premier manipule. [st1]2 [-] Princeps, cĭpis, m.: Princeps (nom d'homme).    - Phaedr. 5, 7, 4.
    * * *
    [st1]1 [-] princeps, cĭpis, adj. et subst. [primus + capio]: qui occupe la première place. a - le premier.    - ut quisque in fuga postremus, ita in periculo princeps erat, Cic. Verr. 5, 90: le dernier dans la fuite était aussi le premier au danger.    - Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt, Cic. Phil. 7, 23: les habitants de Firmum furent les premiers à promettre de l'argent.    - cf. Cic. Phil. 5, 44 ; 10, 24 ; Or. 175.    - principes sententiarum consulares, Liv. 8, 21: les anciens consuls qui votaient les premiers.    - qui princeps in agendo est, Cic. Caecil. 47: celui qui est le premier à poursuivre.    - principes belli inferendi, Caes. BG. 5, 52: les premiers à faire la guerre.    - [attribut]: omnium nationum princeps Sicilia se... applicuit, Cic. Verr. 2, 2: la Sicile est la première de toutes les nations qui se soit attachée à...    - cf. Caes. BG. 1, 12, 6 ; 1,41, 2 ; 7, 2, 1.    - avec des n. de choses exordium princeps omnium esse debet, Cic. Inv. 1, 19: l'exorde doit être en tête de tout.    - principem locum implere, Tac. An. 11, 16: occuper la première place, le trône. --- cf. Tac. An. 1, 9. b - le plus important, la tête.    - princeps Academiae, Cic. Br. 306 ; Graeciae, Cic. Ac. 2, 2: le chef de l'Académie, le principal citoyen de la Grèce.    - princeps legationis, Cic. Verr. 4, 15: le chef de l'ambassade.    - in re publica principes, Cic. Fam. 1, 9, 12: les premiers dans l'état.    - princeps juventutis, Cic. Vat. 24: l'honneur de la jeunesse [romaine]. c - qui est en tête, qui guide, dirige, conseille, etc.    - Pericles princeps consilii publici fuit, Cic. de Or. 1, 216: Périclès fut le maître de la politique [à Athènes].    - princeps Argonautarum, Cic. Tusc. 4, 32, 69: le chef des Argonautes (= Jason).    - princeps ad suscipiendam rationem horum studiorum, Cic. Arch. 1: un guide pour entreprendre cet ensemble d'études. --- cf. Cic. Lael. 26.    - princeps ad salutem, Cic. Sull. 9: un guide pour mener au salut.    - princeps ad omnia pericula, Cic. Fam. 10, 17, 2, un guide pour affronter tous les périls.    - princeps atque architectus sceleris, Cic. Clu. 22, 60: conseiller et artisan du crime.    - hujus consilii principes, Caes. BG. 2, 14: ceux qui étaient responsables de cette décision. d - [sens particuliers].    - princeps senatus, Liv. 34, 44, 4: le prince du sénat [le premier inscrit sur la liste du sénat par les censeurs ou par un des censeurs tiré au sort à cet effet; il opine le premier].    - cf. Liv. 27, 11, 9 et 12.    - princeps, à partir d'Auguste: l'empereur, le prince (Auguste, sous le nom de prince du sénat, avait concentré tout le pouvoir entre ses mains). --- Tac. An. 1, 1.    - principes juventutis à l'époque républicaine: l'élite de la jeunesse, la fleur de la noblesse. --- Liv. 2, 12, 15 ; 9, 14, 16 ; à partir d'Auguste, titre donné aux princes de la maison impériale mis à la tête des escadrons de chevaliers. --- Tac. An. 1, 3. e - [milit.] principes: soldats de première ligne au temps de la phalange, puis, dans la disposition en manipules, en seconde ligne après les hastati et devant les triarii.    - Liv. 8, 8, 6 ; 30 32, 15.    - ou princeps, Liv. 26, 6, 1: un manipule des principes.    - primi principis signum inferre in cohortem Hispanorum, Liv. 26: porter l'enseigne du premier manipule des soldats de deuxième ligne contre la cohorte des Espagnols.    - octavum principem ducere, Cic. Ep. Br. 1, 8, 2: commander le huitième manipule des principes.    - ou princeps: un centurion des principes.    - princeps prior, Caes. BC. 3, 64, 4: le centurion de la première centurie des principes.    - cf. Liv. 25, 14, 7, primus princeps: centurion du premier manipule. [st1]2 [-] Princeps, cĭpis, m.: Princeps (nom d'homme).    - Phaedr. 5, 7, 4.
    * * *
        Princeps, principis, pen. corr. communis gene. Virg. Cic. Prince, ou Princesse.
    \
        Princeps praelium inibat. Liu. Il commencoit premier le combat.
    \
        Ad omnia pericula princeps esse non recusabat. Plancus ad Ciceronem. Premier au danger.
    \
        Patria, in qua multis virtutibus et beneficiis floruit princeps. Cic. Qui estoit le plus vertueux et le plus secourable de tout son pays.
    \
        Princeps legis Agrariae, P. Rullus. Cic. Le maistre de toute l'entreprinse, L'autheur.
    \
        Princeps philosophorum et authoritate et antiquitate, Socraticus Aristippus. Cic. Le plus excellent.
    \
        Princeps atque architectus sceleris. Cic. Le principal autheur et inventeur.
    \
        Inter principes ciuitatis. Plin. iunior. Entre les plus grands de la ville.
    \
        Exercere principem, et praestare. Sueton. Faire le prince, Se monstrer prince.
    \
        Foeminae principes. Plin. Grandes dames, De grand renom.
    \
        Princeps, Adiectiuum, Primum significat. Principem locum inter grammaticos tenuit. Sueton. Le premier lieu.
    \
        Princeps mensis, Ianuarius. Colum. Le premier mois.
    \
        Patroni principes. Ci. Les principaulx advocats, et plus renommez.
    \
        Principem habuimus Pansam. Cic. Pansa a esté nostre principal aide et secours.

    Dictionarium latinogallicum > princeps

  • 9 promptus

    [st1]1 [-] promptus, a, um: - [abcl][b]a - part. passé de promo. - [abcl]b - part.-adj.[/b] a - mis au grand jour, visible, manifeste.    - aliud clausum in pectore, aliud promptum in lingua habere, Sall. C. 10, 5: avoir une pensée cachée au fond du coeur, une autre sur les lèvres.    - cf. Cic. Amer. 118; Fin. 1, 30 ; de Or. 3, 215.    - quod non istius cupiditati apertissimum promptissimumque esset, Cic. Verr. 4, 42: (aucun objet) qui ne fût pour sa cupidité parfaitement découvert et visible. b - qui est sous la main, prêt, apprêté, disponible (en parl. de choses).    - fidem suam alicui promptam expositamque praebere, Cic. Caec. 78: mettre sa loyauté à la libre disposition de qqn.    - cf. Cic. Fam. 4, 13, 6; prompta audacia, Sall. C. 32, 2: audace toute prête. c - facile, à la portée de tout le monde, commode.    - facilis et prompta defensio, Cic. de Or. 1, 237: une défense facile et à la portée de tout le monde.    - moenia haudquaquam prompta oppugnanti, Liv. 23, 1, 10: remparts d'escalade difficile pour un assaillant.    - promptum est + inf.: il est facile de.    - nec mihi dicere promptum, nec facere est isti, Ov. M. 13, 10: il ne m'est pas facile de bien parler, ni à lui de bien agir.    - cf. Tac. An. 15, 41; Quint. 9, 1, 22. d - prêt, disposé, dispos, résolu (en parl. de pers.)    - promptus homo, Cic. Verr. 4, 37: homme actif.    - alacri et prompto ore atque voltu vagari toto foro, Cic. de Or. 1, 184: aller çà et là à travers le forum avec un air, un visage alerte et décidé.    - linguā promptus, Liv. 2, 45, 15: résolu en paroles.    - promptior linguā quam manu, Sall. J. 44, 1: plus entreprenant en paroles qu'en actions.    - promptus animi, Tac. H. 2, 23: résolu de caractère.    - promptiores pro patria, Liv. 22, 59, 11: plus dévoués à la patrie.    - promptus ad...: prêt à, disposé à, prompt à.    - animo prompto ad jocandum, Cic. Q. 2, 13, 1: d'une humeur disposée à la plaisanterie.    - ad vim promptus, Cic. Agr. 2, 82: prêt à la violence.    - promptiores esse ad nostra pericula, Cic. Off. 1, 83: être plus disposés à écarter les dangers qui nous menacent.    - promptus + in et acc.    - promptus in pavorem, Tac. An. 15, 25: prompt à s'alarmer.    - promptior in spem, Tac. Agr. 35: plus porté à l'espoir.    - promptum in adulationes ingenium, Tac. An. 15: caractère porté à la flatterie.    - promptus + dat.    - promptus seditioni, Tac. An. 1, 48: porté à la révolte.    - cf. Tac. An. 4, 46 ; 11, 32 ; 15, 45.    - promptior veniae dandae, Liv. 25, 16, 12: plus porté à pardonner.    - promptus + gén.: prompt sous le rapport de.    - promptus veritatis exhibendae, Gell.: toujours prêt quand il s'agit de dire la vérité.    - promptus + inf. (poét.): prêt à.    - promptus pati, Luc. 7, 106: prêt à supporter.    - cf. Stat. Th. 7, 209. [st1]2 [-] promptŭs, ūs, m. (seul. à l'abl. promptū): - [abcl][b]a - apparence, évidence. - [abcl]b - libre disposition. - [abcl]c - facilité.[/b]    - in promptu esse: être sous les yeux, être visible.    - Cic. Ac. 2, 10; Div. 2, 124.    - fortasse una (virtus) in promptu sit et maxime appareat, patientia, Sen. Ep. 7, 67: peut-être en est-il une, la patience, qui éclate et se manifeste tout particulièrement.    - in promptu ponere, Cic. Off. 1, 126: mettre sous les yeux, montrer.    - ingenium in promptu habere, Sall. C. 7, 1: mettre en évidence ses talents.    - iram in promptu gerere, Plaut. Ps. 449: laisser voir sa colère.    - au fig. haec sunt in promptu, Cic. Off. 1, 6: cela tombe sous le sens, c'est évident.    - in promptu esse alicui, Cic. Ac. 1, 4: être sous la main de qqn, à sa disposition, tout prêt.    - semper in promptu habere quantum... Cic. Off. 1, 105: avoir toujours présent à l'esprit combien...    - ea dicam quae mihi sunt in promptu, Cic. Ac. 1, 2, 4: je dirai ce qui me vient à l'esprit.    - est in promptu, Cic. Off. 2, 74: la chose est à la portée de tout le monde.    - in promptu est + inf.: il est facile de.    - nec tibi quadripedes animosos ignibus illis, quos in pectore habent, in promptu regere est, Ov. M. 2, 84: et les chevaux animés par le feu qui brûle dans leur poitrail, il n'est pas facile pour toi de les diriger.    - cf. Ov. M. 13, 161.
    * * *
    [st1]1 [-] promptus, a, um: - [abcl][b]a - part. passé de promo. - [abcl]b - part.-adj.[/b] a - mis au grand jour, visible, manifeste.    - aliud clausum in pectore, aliud promptum in lingua habere, Sall. C. 10, 5: avoir une pensée cachée au fond du coeur, une autre sur les lèvres.    - cf. Cic. Amer. 118; Fin. 1, 30 ; de Or. 3, 215.    - quod non istius cupiditati apertissimum promptissimumque esset, Cic. Verr. 4, 42: (aucun objet) qui ne fût pour sa cupidité parfaitement découvert et visible. b - qui est sous la main, prêt, apprêté, disponible (en parl. de choses).    - fidem suam alicui promptam expositamque praebere, Cic. Caec. 78: mettre sa loyauté à la libre disposition de qqn.    - cf. Cic. Fam. 4, 13, 6; prompta audacia, Sall. C. 32, 2: audace toute prête. c - facile, à la portée de tout le monde, commode.    - facilis et prompta defensio, Cic. de Or. 1, 237: une défense facile et à la portée de tout le monde.    - moenia haudquaquam prompta oppugnanti, Liv. 23, 1, 10: remparts d'escalade difficile pour un assaillant.    - promptum est + inf.: il est facile de.    - nec mihi dicere promptum, nec facere est isti, Ov. M. 13, 10: il ne m'est pas facile de bien parler, ni à lui de bien agir.    - cf. Tac. An. 15, 41; Quint. 9, 1, 22. d - prêt, disposé, dispos, résolu (en parl. de pers.)    - promptus homo, Cic. Verr. 4, 37: homme actif.    - alacri et prompto ore atque voltu vagari toto foro, Cic. de Or. 1, 184: aller çà et là à travers le forum avec un air, un visage alerte et décidé.    - linguā promptus, Liv. 2, 45, 15: résolu en paroles.    - promptior linguā quam manu, Sall. J. 44, 1: plus entreprenant en paroles qu'en actions.    - promptus animi, Tac. H. 2, 23: résolu de caractère.    - promptiores pro patria, Liv. 22, 59, 11: plus dévoués à la patrie.    - promptus ad...: prêt à, disposé à, prompt à.    - animo prompto ad jocandum, Cic. Q. 2, 13, 1: d'une humeur disposée à la plaisanterie.    - ad vim promptus, Cic. Agr. 2, 82: prêt à la violence.    - promptiores esse ad nostra pericula, Cic. Off. 1, 83: être plus disposés à écarter les dangers qui nous menacent.    - promptus + in et acc.    - promptus in pavorem, Tac. An. 15, 25: prompt à s'alarmer.    - promptior in spem, Tac. Agr. 35: plus porté à l'espoir.    - promptum in adulationes ingenium, Tac. An. 15: caractère porté à la flatterie.    - promptus + dat.    - promptus seditioni, Tac. An. 1, 48: porté à la révolte.    - cf. Tac. An. 4, 46 ; 11, 32 ; 15, 45.    - promptior veniae dandae, Liv. 25, 16, 12: plus porté à pardonner.    - promptus + gén.: prompt sous le rapport de.    - promptus veritatis exhibendae, Gell.: toujours prêt quand il s'agit de dire la vérité.    - promptus + inf. (poét.): prêt à.    - promptus pati, Luc. 7, 106: prêt à supporter.    - cf. Stat. Th. 7, 209. [st1]2 [-] promptŭs, ūs, m. (seul. à l'abl. promptū): - [abcl][b]a - apparence, évidence. - [abcl]b - libre disposition. - [abcl]c - facilité.[/b]    - in promptu esse: être sous les yeux, être visible.    - Cic. Ac. 2, 10; Div. 2, 124.    - fortasse una (virtus) in promptu sit et maxime appareat, patientia, Sen. Ep. 7, 67: peut-être en est-il une, la patience, qui éclate et se manifeste tout particulièrement.    - in promptu ponere, Cic. Off. 1, 126: mettre sous les yeux, montrer.    - ingenium in promptu habere, Sall. C. 7, 1: mettre en évidence ses talents.    - iram in promptu gerere, Plaut. Ps. 449: laisser voir sa colère.    - au fig. haec sunt in promptu, Cic. Off. 1, 6: cela tombe sous le sens, c'est évident.    - in promptu esse alicui, Cic. Ac. 1, 4: être sous la main de qqn, à sa disposition, tout prêt.    - semper in promptu habere quantum... Cic. Off. 1, 105: avoir toujours présent à l'esprit combien...    - ea dicam quae mihi sunt in promptu, Cic. Ac. 1, 2, 4: je dirai ce qui me vient à l'esprit.    - est in promptu, Cic. Off. 2, 74: la chose est à la portée de tout le monde.    - in promptu est + inf.: il est facile de.    - nec tibi quadripedes animosos ignibus illis, quos in pectore habent, in promptu regere est, Ov. M. 2, 84: et les chevaux animés par le feu qui brûle dans leur poitrail, il n'est pas facile pour toi de les diriger.    - cf. Ov. M. 13, 161.
    * * *
        Promptus, Participium, siue Nomen ex participio. Tiré ou mis hors.
    \
        Promptus. Sallust. Prompt, Prest et appareillé, Appert.
    \
        Promptus ingenio. Liu. Qui ha l'esprit vif et esveillé.
    \
        Promptus lingua. Liu. Qui ha le langage bien à main et à commandement, et est bien emparlé, Prompt de la langue.
    \
        Promptior manu. Liu. Homme hardi et prest à frapper, Prompt de la main.
    \
        Promptiores debemus esse ad nostra pericula, quam ad communia. Cic. Estre plus prompts ou prests à regarder à nostre danger.

    Dictionarium latinogallicum > promptus

  • 10 propior

    prŏpĭor, prŏpĭus (gén. ōris), compar. de propis, inusité    - voir propius, adv. [st1]1 [-] plus près, plus proche, plus voisin.    - avec dat. propior patriæ, Ov. P. 1, 2, 130: plus proche de la patrie.    - avec acc. propior montem, Sall. J. 49, 1: plus près de la montagne.    - avec ab ab igne propior, Sen. Ep. 74, 4: plus près du feu.    - n. plur. propiora fluminis, Tac. H. 5, 16: les points du fleuve plus rapprochés. [st1]2 [-] plus prochain (en parl. du temps), plus récent, plus rapproché, plus imminent.    - propior epistula, Cic.: la lettre plus récente.    - venio ad propiorem (epistulam), Cic. Att. 15, 3, 2: j'en viens à la lettre plus récente.    - veniunt ad propiora, Cic. Tusc. 1, 116: ils viennent à des faits plus rapprochés.    - aliud multo propius atque in ipsis prope portis bellum ortum, Liv. 1, 14: une autre guerre éclata, beaucoup plus proche, presque aux portes de la ville.    - avec dat. propior leto, Ov.: plus proche de la mort.    - septimus octavo propior annus, Hor. S. 2, 6, 40: la septième année qui est plus près de la huitième (= près de sa fin).    - propius nihil factum est quam ut occideretur, Cic.: il s'en est bien peu fallu qu'il ne fût tué, il a bien failli être tué. [st1]3 [-] qui se rapproche davantage, plus approchant de, plus semblable à; plus vraisemblable.    - quæ sceleri propiora sunt quam religioni, Cic. Verr. 4, 112: des choses qui se rapprochent plus du crime que de la piété.    - quod propius vero est, Liv. 4, 37, 1: ce qui est plus près de la vérité.    - id vitium propius virtutem erat, Sall. C. 11, 1: ce vice se rapprochait davantage de la vertu.    - propius est fidem avec prop. inf. Liv. 4, 17: il est plus croyable que.    - a contumelia quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi, Tac. H. 2, 76: ce serait un affront plutôt qu'un honneur d'être choisi après Vitellius. [st1]4 [-] plus proche (par le sang), plus proche parent.    - alicui propior, Cic. Quinct. 97: plus proche parent de qqn.    - quibus propior P. Quintio nemo est, Cic. Quint. 31, 97: qui n'ont pas de plus proche parent que P. Quintus.    - gradu propior sanguinis, Ov. H. 3, 28: plus proche par le sang (plus proche parent). [st1]5 [-] qui touche de plus près.    - sua sibi propiora pericula esse quam mea, Cic. Sest. 40: [ils disaient] que leurs dangers les touchaient de plus près que les miens. [st1]6 [-] plus porté vers.    - oderat Aenean propior Saturnia Turno, Ov. Tr. 1, 2, 7: la fille de Saturne, plus portée vers Turnus, haïssait Enée.    - irae quam timori propior, Tac. An. 16, 9: plus enclin à la colère qu'à la crainte.
    * * *
    prŏpĭor, prŏpĭus (gén. ōris), compar. de propis, inusité    - voir propius, adv. [st1]1 [-] plus près, plus proche, plus voisin.    - avec dat. propior patriæ, Ov. P. 1, 2, 130: plus proche de la patrie.    - avec acc. propior montem, Sall. J. 49, 1: plus près de la montagne.    - avec ab ab igne propior, Sen. Ep. 74, 4: plus près du feu.    - n. plur. propiora fluminis, Tac. H. 5, 16: les points du fleuve plus rapprochés. [st1]2 [-] plus prochain (en parl. du temps), plus récent, plus rapproché, plus imminent.    - propior epistula, Cic.: la lettre plus récente.    - venio ad propiorem (epistulam), Cic. Att. 15, 3, 2: j'en viens à la lettre plus récente.    - veniunt ad propiora, Cic. Tusc. 1, 116: ils viennent à des faits plus rapprochés.    - aliud multo propius atque in ipsis prope portis bellum ortum, Liv. 1, 14: une autre guerre éclata, beaucoup plus proche, presque aux portes de la ville.    - avec dat. propior leto, Ov.: plus proche de la mort.    - septimus octavo propior annus, Hor. S. 2, 6, 40: la septième année qui est plus près de la huitième (= près de sa fin).    - propius nihil factum est quam ut occideretur, Cic.: il s'en est bien peu fallu qu'il ne fût tué, il a bien failli être tué. [st1]3 [-] qui se rapproche davantage, plus approchant de, plus semblable à; plus vraisemblable.    - quæ sceleri propiora sunt quam religioni, Cic. Verr. 4, 112: des choses qui se rapprochent plus du crime que de la piété.    - quod propius vero est, Liv. 4, 37, 1: ce qui est plus près de la vérité.    - id vitium propius virtutem erat, Sall. C. 11, 1: ce vice se rapprochait davantage de la vertu.    - propius est fidem avec prop. inf. Liv. 4, 17: il est plus croyable que.    - a contumelia quam a laude propius fuerit post Vitellium eligi, Tac. H. 2, 76: ce serait un affront plutôt qu'un honneur d'être choisi après Vitellius. [st1]4 [-] plus proche (par le sang), plus proche parent.    - alicui propior, Cic. Quinct. 97: plus proche parent de qqn.    - quibus propior P. Quintio nemo est, Cic. Quint. 31, 97: qui n'ont pas de plus proche parent que P. Quintus.    - gradu propior sanguinis, Ov. H. 3, 28: plus proche par le sang (plus proche parent). [st1]5 [-] qui touche de plus près.    - sua sibi propiora pericula esse quam mea, Cic. Sest. 40: [ils disaient] que leurs dangers les touchaient de plus près que les miens. [st1]6 [-] plus porté vers.    - oderat Aenean propior Saturnia Turno, Ov. Tr. 1, 2, 7: la fille de Saturne, plus portée vers Turnus, haïssait Enée.    - irae quam timori propior, Tac. An. 16, 9: plus enclin à la colère qu'à la crainte.
    * * *
        Propior, et hoc propius, huius propioris, pen. prod. Comparatiuum. Plaut. Plus pres.
    \
        Funeri propior. Horat. Vieillard, qui est sur le bord de sa fosse.
    \
        Gradu sanguinis propior. Ouid. Plus prochain parent.
    \
        Propior vero est. Liu. Il est plus vray semblable.
    \
        Id propius fidem est. Liu. Cela est plus pres de la verité.
    \
        Propius nihil est factum, quam vt occideretur. Ci. Il ne s'en est rien fallu qu'il n'ait esté tué.
    \
        Cura propior deam angit. Ouid. Qui la touche de plus pres.
    \
        Mors propior venit. Tibull. Prochaine.
    \
        Omnia sua sibi propiora esse pericula, quam aliena. Cic. Touchent de plus pres.
    \
        Et dicendi ardore eram propior, et aetate coniunctior. Cic. J'approchoye plus de luy, Je luy resembloye plus.

    Dictionarium latinogallicum > propior

  • 11 labor

    1. lābor, lāpsus sum, lābī (vgl. griech. ὀ-λιβρός, schlüpfrig u. ahd. slīfan, gleiten), sich auf einer glatten Oberfläche sanft hinbewegen, gleiten, schlüpfen, schweben, hingleiten, hinschlüpfen, hinschweben, u. abwärts = herabgleiten, -schlüpfen, -schweben, u. als Anfang des Fallen = sinken, absol., od. konstr. m. ad, in, inter, per, sub, super, ab, de, ex u. m. bl. Abl., I) im allg.: 1) eig.: α) v. lebl. Subjj., zB. v. Schlangen, non squamoso ventre, Prop.: per sinus crebros et magna volumina, Ov.: circa donaria, Ov.: circum tempora, sich schlängeln, Ov.: inter vestes et levia tempora, Ov.: angues lapsi in diversum, Iul. Obsequ.: populus in diversa labitur, verläust sich nach verschiedenen Richtungen, Iustin.: abwärts, montibus, Val. Flacc. – v. Schwimmenden, per aequora, Ov.: in magno mari, Ov.: medio amne, Ov. – v. Schiffenden, rate per aequora, Ov.: aquā, Prop. – v. Fliegenden, auf Fittichen Schwebenden, per auras, Ov.: pennis, entschweben, von Merkur, Verg.: aufwärts, sub sidera, entschweben, Verg.: abwärts, polo, Verg. – vom auf dem Wagen durch die Lüfte fahrenden Mars, pronum per aëra, Ov. – v. Herabsteigenden, per funem demissum labi, Verg.: im Bilde, labi per iter declive senectae, Ov. – v. Herabsinkenden, semianimem od. moribundum ex equo, Liv., suffosso equo, Tac., u. bl.
    ————
    equo, Hor.; vgl. multis labentibus ex equis aut desilientibus, Liv.: labi ex rupe, Curt.: ex arbore, Capit.: per gradus, die Stufen hinabfallen, Liv.: super terram, hinsinken, Liv. – β) v. lebl. Subjj.: quia continenter laberentur et fluerent omnia, Cic.: in vanum manus lapsa, die einen Fehlhieb getan, Curt.: cum tela de testudine laberentur, Curt.: tum (illud iaculum) leni impetu labitur, gleitet sanft (auf dem Wasser) dahin, Min. Fel. – abwärts, lapsa cadunt folia, Verg.: lapsus ab arbore ramus, Ov.: lapsae lacertis, nullo solvente, catenae, Ov. – v. Kleidern und Waffen, soluta ac velut labens undique toga, Quint.: tergo velamina lapsa, Ov.: labentibus super corpus armis, Liv. – v. Sternen u. dgl., vagā et mutabili ratione, Cic.: advorsum nimbos, Lucr.: caelo, dahingleiten am usw., Verg.: abwärts, ab aethere, Ov.: de caelo, Verg.: ignem de caelo lapsurum, Capit. – v. Schiffen, vadis, Verg. – v. Gewässern, gleiten, dahingleiten, fließen, cum labantur assidue flumina, quaedam concitata rapiantur, Sen.: altissima quaeque flumina minimo sono labi, Curt.: altis ripis, dahingleiten, Hor.; aber sinistrā ripā, hinwegströmen über usw., Hor.: per CCC stadia, Curt.: sub terras, sub magna terra, Ov.: abwärts, e fontibus, Curt.: diversis de partibus (al. fontibus), Ov.: vertice silvae, Ov.: quantum aquarum per gradus cum fragore labentium, Sen.: zurück, in caput (Quelle) suum retro, Ov.: prius vasto laben-
    ————
    tur flumina ponto, quam etc., Prop.: vado labente, die Flut zurück-, abfloß, Tac. – v. Tränen, rinnen, träufeln, in genas, Hor.: per genas in ensem, Ov.: ex oculis, Ov. – v. anderen Flüssigkeiten, fließen, rinnen, träufeln, in proximum mare (vom flüssigen Bernstein), Tac.: truncis cavis, vom Honig, Hor.: quid sit, quod guttatim faciat pluviam labi, Amob.: pressus pavore sanguis tardius labebatur, floß (hervor), Tac. – vom Feuer, in porticus, hinüberschlagen in usw., Tac. – v. Übeln usw., die allmählich in den Körper dringen, sich verbreiten, frigus per artus labitur, Ov.: dolor lapsus ad artus, Verg.: penitus in viscera lapsum serpentis furiale malum, Verg.: somnus labitur in artus, Ov.
    2) übtr.: a) gleiten, rinnen, α) v. leb. Subjj.: sed labor longius, ad propositum revertar, ich gerate, ich verliere mich zu weit (in der Rede), Cic.: u. so quin labebar longius, nisi me retinuissem, Cic. – cadere spe dicuntur, qui levati animo a summo ad inferiora labuntur, Donat. Ter. Andr. 3, 5, 12. – β) v. lebl. Subjj.: ilico res foras labitur, liquitur, rinnt das Geld ihm aus dem Hause und zerfließt, Plaut.: brevitate et celeritate syllabarum labi putat verba proclivius, Cic.: sunt (vitia) in lubrico incitataque semel proclivi labuntur sustinerique nullo modo possunt, Cic. – v. der Rede, oratio sedate placideque labitur, gleitet (fließt) dahin, Cic. or. 92: prosā incipit (sermo eius), versu
    ————
    labitur, pedestri oratione finitur, Hieron. epist. 53, 8. – v. Zeit u. Leben, dahingleiten, entrinnen, verfließen, assiduo labuntur tempora motu, non secus ac flumen, Ov.: labitur occulte fallitque volubilis aetas, ut celer admissis labitur amnis aquis, Ov.: cito pede labitur aetas, Ov.: tardo pede lapsa vetustas, Ov.: u. so labuntur tempora, anni, lustra, Hor. u.a. Dichter. – b) mit Angabe des Ziels, zu etwas sich hinneigen, in etw. sinken, auf od. in etw. verfallen, geraten, α) v. leb. Subjj.: labor eo, ut assentiar Epicuro, fühle mich zur Ansicht des E. hingezogen, Cic.: labi ad illos, qui etc., Cic.: veremini, ne labar ad opinionem, möchte dem Wahne verfallen, Cic.: labi in errorem emendabilem, Liv.: in luxuriam, in segnitiam, Iustin.: in vitium, Hor.: in somnum, in soporem, Petron. – β) v. lebl. Subjj.: civitatum mores lapsi ad mollitiem, Cic.: omnia in externum lapsa sunt morem, Curt.
    II) prägn.: A) = delabi, abgleiten, abkommen, vorbeigleiten, 1) eig.: si viā lapsus est (bildl.), Sen.: cum superiacta tela de testudine laberentur, Tac.: ne adiectae voces laberentur atque errarent, priusquam sensus (auditus) ab his pulsus esset, Cic. – 2) übtr.: hāc spe lapsus, in der Hoffnung getäuscht, Caes.: labi facultatibus, um sein Vermögen kommen, ICt.
    B) = ab- od. ausgleiten, straucheln, ausgleitend, strauchelnd fallen, 1) eig.: agaso pede lapsus, Hor. –
    ————
    homini nequam lapso et ut allevaretur roganti, ›Tollat te‹, inquit, ›qui novit‹, Quint. – 2) übtr.: straucheln, a) = irre werden, mente, wahnsinnig werden, Cels.: u. so lapsi mente, wahnsinnig (Ggstz. sui compotes), Cels. – labi memoriā, einen Gedächtnisfehler begehen, Suet. – u. geistig od. moralisch irren, fehlen, sich vergehen, erravit, lapsus est, non putavit, Cic.: opinione labi posse, voluntate a re publica dissidere nullo pacto posse, Cic.: in alqa re consilio od. casu lapsum esse, Cic.: consilio id magis quam furore lapsos fecisse, Liv.: labi per errorem, Cic., od. errore, ICt.: labi propter imprudentiam, Cic.: imprudentiā lapsum aliquid facere (Ggstz. scientem aliquid delinquere), Liv.: labi imperitiā, ICt.: in quo vorbo lapsa consuetudo deflexit de via, Cic.: labi in officio, Cic.: in his labi et cadere, Cic.: qua in re si mediocriter lapsus sum, defendes meum tolerabile erratum, Cic.: numquam labere, si te audies, Cic.: qui sero lapsum revocatis, Prop. – b) straucheln = zum Falle geneigt sein, dem Falle nahe sein (s. Halm Cic. Phil. 2, 51), equitem Romanum non libidine, non turpibus impensis atque iacturis, sed experientiā patrimonii amplificandi labentem excepit, fulsit et sustinuit re, fide, hodieque sustinet, Cic.: cum labentem et prope cadentem rem publicam fulcire cuperetis, Cic.: ferre praesidium labenti et inclinatae paene rei publicae, Cic.: labente deinde paulatim disciplinā, Liv.: labente iam
    ————
    causā decem virorum, Liv.: vidi ego labentes (weichenden) acies et tela caduca, Prop.
    C) = elabi, herausfallen, 1) eig.: viscera lapsa, Ov. u. Lucan.: forte lapsa vox, entschlüpfte, entfallene, Tac. – v. Pers., entgleiten, entschlüpfen, e manibus custodientium, Curt.: custodiā, Tac. – 2) übtr.: quam nostro illius labatur pectore vultus, entschwindet, Verg. ecl. 1, 63.
    D) herabgleiten, -sinken = schlapp herabhängen, lapsa catena, schleppende, Prop.: tenuata de nexibus membra labuntur, Ps. Quint. decl. – bes. v. Gliedern Sterbender, caput labens et iam languentia colla levat, Lucan.: malae labentes, herabsinkende Kinnladen, Suet.: lapsae genae, Sen. poët. – neutr. pl. subst., firmamenta fluidorum ac labentium, des Schlotterigen u. Schlappen, Sen. ep. 102, 25.
    E) sinken, hinsinken, zusammensinken, 1) eig.: α) v. Pers.: calor ossa reliquit, labitur, Verg.: sub onere labitur, erliegt der Last, Petron.: multi sine morte labuntur, Petron. – β) v. lebl. Subjj., u. zwar v. Gebäuden usw., zusammen-, einsinken, vor Alter verfallen, lapso fundamento, Curt.: lapsura domus, Ov.: donec labentes deorum aedes refeceris, Hor. – v. den Augen Schlafender, zufallen, zusinken, labentes ocelli, Prop.: lapsi somno ocelli, Prop. – u. Sterbender, brechen, labuntur frigida leto lumina, Verg.: labentes oculos condere (zudrücken), Ov.: dum laben-
    ————
    tes oculi ad nostras exclamationes nostrosque planctus admissā paulatim luce laxantur, Ps. Quint. decl. Vgl. Burmann Ov. am. 3, 5, 1; trist. 3, 3, 44.
    2) übtr.: a) sinken = hinschwinden, vom Lebensatem, labens anima, Tac.: labi spiritum nec ultra biduum duraturum, Tac. – dah. v. Sterbenden, denen die Sinne vergehen, in den Tod sinken, sterben, laberis Oebalide, primā fraudate iuventā, Verg.: labimur (mir schwinden die Sinne), i, miseram solare parentem, Stat.: ille oculis extremo errore solutis labitur, Stat. – b) sinken = verfallen, in Verfall geraten, miserere domus labentis, Verg.: u. so labens regia, Iustin.: lapsum genus, Verg.: labente paulatim disciplinā, Liv.: ut magis magisque mores lapsi sint, tum ire coeperint praecipites, Liv.: fides lapsa, Ov. – Parag. Infin. labier, Cic. Arat. 226. Lucr. 4, 443. Hor. ep. 2, 1, 94. – Partic, labundus, a, um, hinstürzend, unda sub undis labunda, Acc. tr. 570.
    ————————
    2. labor, ōris, m. (zu labāre; eigentl. »das Wanken unter einer Last«), die Anstrengung, I) die Anstrengung, etw. zu vollbringen, die Bemühung, Mühe, Arbeit, Strapaze, 1) eig.: a) übh.: labor forensis, Cic.: irritus, Quint. u. Ov.: labor itineris, Cic.: labor viae, Liv.: labores militum, Caes.: labor corporis, animi, Cic.: labor manuum, Hieron.: labor domesticus, Colum.: militiae, Cic. aut belli aut fugae, Caes.: operis (der Belagerung), Caes.: labores belli, Cic.: labores defensionum, Cic. – parvulo labore, Cic.: nullo labore, Cic.: nullo labore tuo, ohne daß es dir Mühe macht, Cic.: sine labore, sine ullo labore, Cic.: sine ullo labore et contentione, Cic.: sine labore ac periculo, Cic.: cum labore, summo cum labore, Cic.: res est magni laboris, Cic.: tot adire labores, Verg.: affecta labore et vigiliis corpora, Liv.: capere tantum laborem, sich so sehr bemühen, Cic.: laborem inanem capere, sich vergeblich abmühen, Ter.: in ea (arte) plus operae laborisque consumpsisse, Cic.: nec animi neque corporis laboribus defatigari, Cic.: demere (alci) laborem militiae, Cic.: unius mensis labor alci detrahitur, Cic.: exanclare talem laborem, Cic., omnes labores, Cic.: exanclatis itinerum laboribus, Amm.: exercere se tantis laboribus, Cic.: apes exercet sub sole labor, Verg.: tot per annos terrā marique tanta pericula ac labores exhausisse, Liv.: inter labo-
    ————
    res exhaustos aut mox exhauriendos, Liv.: frustra labore exhausto, Lucan.: magnos esse experiundos et subeundos labores, Cic.: dum adulescentis dextera irrito se labore fatigat, Val. Max.: frangere se tantis laboribus, Cic.: qui partis honoribus eosdem in foro gessi (habe mich unterzogen) labores, quos petendis, Cic.: impenditur labor et sumptus ad incertum casum et eventum quotannis, Cic.: suum laborem hominum periculis sublevandis impertire, Cic.: non plus alci laboris imponere quam sibi sumere, Cic.: eis laborem etiam novum pro portione iniungi, Liv.: quid sumptus in eam rem aut laboris insumpserit, Cic.: operam, studium, laborem interponere pro alqo, Cic.: pugnando fessis laxatur labor, Liv.: ut sibi pro re gesta aliquid laxaret laboris, Liv.: levare alci laborem, Cic.: defensionum laboribus aut omnino aut magna ex parte liberari, Cic.: obire pericula ac labores pariter, Liv.: non parcere labori, Cic. (u. so ne labori suo neu periculo parceret, Caes.): et honoribus amplissimis et laboribus maximis perfunctum esse, Cic.: Hercules perfunctus iam laboribus, Cic.: laborem viae pati posse, Liv.: multis laboribus (unter v. Str.) quaerere alqm. Plaut.: reficere se ex labore, Caes.: ab parvulis labori ac duritiae studere, Caes.: succumbere labori, Caes.: istos labores, quos nunc in naufragiis nostris suscipis, non subisses, Cic.: frustra tantum laborem sumere, Caes.: supersedere hoc labore itineris, Cic.: suscipere labo-
    ————
    rem, labores, Cic.: frustra suscipere laborem, sich vergeblich abmühen, Cic.: sustinere forensem laborem propter ambitionem, Cic.: labores, pericula facile tolerare, Sall.: non vitandi laboris mei causā, Cic. – labor est m. Infin., es kostet Mühe (Arbeit), es hat Schwierigkeit, Liv. 39, 1, 5. Plin. 26, 118: u. so maior aliquanto labor est m. Infin., Flor. 2, 2, 4: proximus huic labor est placitam exorare puellam, Ov. art. am. 1, 37: nec magnus prohibere labor, Verg. georg. 4, 106. – b) insbes., Anstrengung, angestrengte Tätigkeit, Arbeitsamkeit (Ggstz. inertia, desidia, requies, quies, otium), verb. industria et labor, summus labor in publicis privatisque rebus, Cic.: vivere in studiis laboribusque, Cic.: labor quaerendi, Erwerbsfleiß, Iustin.: rei militaris labor, Leistungen im Kriegswesen, Nep.: animi labor, geistige Anstrengung, Nep. – als Fähigkeit, Arbeitsfähigkeit, Ausdauer in Arbeit u. Anstrengung, M. Messala magni laboris, Cic.: homo magni laboris summaeque industriae, Cic.: magni formica laboris, die arbeitsame, emsige, Hor.: (iumenta) summi ut sint laboris efficiunt, Caes. – 2) meton.: a) Arbeit, Werk, ita multorum mensium labor hostium perfidiā et vi tempestatis puncto temporis interiit, Caes. b. c. 2, 14, 4: sternuntur segetes longique perit labor irritus anni, Ov.: et pluviā ingenti sata laeta boumque labores diluit, Verg.: artificum manus (verschiedenen Malereien)
    ————
    inter se operumque laborem (Bauwerk) miratur, Verg.: hic labor ille domus et inextricabilis error, v. Labyrinthe, Verg.: cari uteri labores, v. Kindern, Claud. rapt. Pros. 1, 194. – b) Unternehmung, Tat, belli, Verg.: von den Kampfspielen, wie πόνος, μόχθος, Hor.: u. von den großen Unternehmungen des Herkules, Hor.: strenui labores (im Kriege), Eutr. – II) Anstrengung, etwas zu überwinden, zu ertragen, Plage, Pein, Not, Ungemach, Drangsal, Mühseligkeit, Unglück, Beschwerlichkeit, a) übh.: scis amorem, scis laborem, scis egestatem meam, Plaut.: cuius erga me benevolentiam vel in labore meo vel in honore perspexi, Cic.: multis variisque perfunctus laboribus, Nep.: quoniam in tantum luctum et laborem detrusus es, quantum nemo umquam, Cic.: breviter Troiae supremum audire laborem, Verg. – poet., labores solis, lunae, Sonnenfinsternis, Mondfinsternis, Verg.: labores Lucinae, die Wehen, Verg. – b) Beschwerde, α) = Krankheit, nervorum, Nervenkrankheit, Vitr.: annuus earum (apium) labor est initio veris, Colum.: mox et frumentis labor additus, ut mala culmos esset robigo, Verg.: valetudo decrescit, accrescit labor, Plaut. – β) = phys. Schmerz, cor de labore pectus tundit, Plaut. Cas. 415: hoc medicamentum sine magno labore circa septimum diem cadere cogit haemorrhoidas, Scrib. Larg. 227. – γ) gemütl. Schmerz, Betrübnis, Kummer (s. Spengel Ter. Andr.
    ————
    720. Wagner Ter. heaut. 82), quamquam ibi animo labos grandis capitur, Plaut.: verum ex eo misera quam capit laborem! Ter. – c) eine Last, lapides laborem sustinent od. tolerant, tragen Lasten, sind von dauerhafter Beschaffenheit, Vitr. 2, 7, 2. Plin. 36, 167. – Archaist. Nbf. labōs, ōris, m., *Pacuv. tr. 290. Plaut. merc. 72; trin. 271; truc. 521. Ter. Hec. 286. Lucil. 215. Varro sat. Men. 247. Sall. hist. fr. 2, 41 (50), 1 u. 3, 61 (82), 18. Catull. 55, 13. Plin. 6, 60 u. Spät. (s. Neue-Wagener Formenl.3 1, 265).personif., Labōs, ōris, m., die Mühsal, eine unterirdische Gottheit, Verg. Aen. 6, 277.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > labor

  • 12 caecus

    caecus, a, um (altirisch caech, got. haihs, einäugig), Adi. m. Compar. (Hor. sat. 1, 2, 91), kein Licht habend, lichtlos, I) aktiv: A) eig., nicht sehend, blind, a) v. leb. Wesen: catuli aeque caeci, priusquam dispexerunt, ac si ita futuri semper essent, Cic.: nemo, ne ille quidem qui caecus factus est, Cic.: Hypsaea caecior illa... spectes, Hor. – subst., caecus, ī, m; der Blinde, facie miserabili senis, caeci, infantis, Quint.; u. in dem sprichw. apparet id etiam caeco, Liv. 32, 34, 3: caecis hoc, ut aiunt, satis clarum est, Quint. 12, 7, 9: atqui haec (forma felicitatis) vel caeco perspicua est, Boëth. cons. phil. 3. pros. 9. p. 56, 20 Obb.: si caecus iter monstrare velit, Hor. ep. 1, 17, 4. – b) v. Lebl.: rami, ohne Augen (Knospen), Plin. 16, 125. – intestinum, der Blinddarm, Cels. 4, 1. § 28; vgl. 4, 14. § 1. – B) übtr., geistig u. moralisch blind, wie mit Blindheit geschlagen, verblendet, umnachtet, a) v. Pers.u. deren Geist od. Gemüt, o miseras hominum mentes! o pectora caeca! Lucr.: non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est, Cic.: ipsos caecos reddit cupiditas atque avaritia, Cic.: ille caecus atque amens tribunus, Cic. – animus cupidine caecus, Sall.: cupidine caecus oppidi potiundi, Sall.: caecus furore, Liv., amenti furore, Catull.: caecus avaritiā, Liv., cupiditate et avaritiā, Cic. – caecus animo, Cic. de fin. 4, 64, od. animi, Quint. 1, 10, 29. Gell. 12, 13, 4. – m. ad u. Akk., caecus ad mandata, Plaut. merc. 630: caecus ad has belli artes, Liv. 21, 54, 4: u. m. Genet., für etw. blind = einer Sache unkundig, caeca futuri mens hominum fati, Lucan. 2, 14: caeca futuri (Ceres), Claud. rapt. Pros. 1, 138: caecus praesentium, Ambros. de off. 1, 49, 244 (vgl. no. b). – b) meton., v. Affekten (die kein Besinnen erlauben u. nur aufs Geratewohl handeln lassen), caeca ac temeraria dominatrix animi cupiditas, Cic.: ambitio (Ehrgeiz), Sen.: amor, Hor.: impetus, Cic.: timor, panischer Schrecken, Cic. u.a. (s. Burm. Phaedr. 2, 8, 3): ebenso pavor, Tac.: metus, Ov. – m. Genet., pro caeca futuri gaudia! Claud. in Eutr. 2, 545 (vgl. no. a). – II) passiv, A) eig.: a) von Örtl., phys. Zuständen, die kein Licht haben, dunkel, finster, undurchsichtig, cubiculum, Varr. LL.: domus, Cic.: loca, Prop.: cavernae, Ov.: acervus (vom Chaos), Ov.: gemmae, Plin. – nox, Cic.: tenebrae, Verg. – Sprichw., alqd emere caecā die, an einem Tage, wo man den zu zahlenden Preis nicht sieht, d.i. auf Kredit kaufen (Ggstz. oculatā die vendere alqd, bar), Plaut. Pseud. 301. – b) v. Ggstdn., Erscheinungen, die kein Licht haben, um das Sehen zu gestatten od. um gesehen werden zu können, dunkel, unsichtbar, nicht wahrnehmbar, res caecae et ab aspectus iudicio remotae, Cic. – dah. verdeckt, versteckt, fossa, Col.: libramentum abditum ac caecum, Plin. ep.: spiramenta, Verg.: fores, Verg.: arma u. dgl., Ov. u. Stat. (s. Heinsius Ov. fast. 2, 214): corpus, die Rückseite des Körpers (vgl. τὰ τυφλὰ τοῦ σώματος), Sall.: vulnus, verborgene, geheime, Lucr., od. auf dem Rücken, Verg.: u. so auch ictus, Rückenstreich, -hieb, Liv.: morbus, Col.: freta, mit verborgenen Klippen und Sandbänken, Verg. – pericula, Cic.: u. pericula viae, Prop. – poet., dumpf (für das Gehör), murmur, Verg.: clamor, Val. Flacc. – B) übtr.: a) von dem, was im Dunklen u. Verborgenen liegt, dunkel, im Dunklen liegend, verborgen, unergründlich, unerweislich, cur est hoc tam obscurum atque caecum? Cic.: in Achaeis caecum erat crimen (lag die Besch. im Dunkel), nullis eorum litteris inventis, Liv.: causae, Lucr.: fata, sors, Hor.: eventus, Verg.: neutr. subst., verum in caeco esse, Manil. 4, 304. – b) v. dem, wobei man nicht weiß, woran man ist, wovon man keinen Grund absieht, blind, unsicher, ungewiß, zwecklos, ziellos, obscurā spe et caecā exspectatione pendēre, Cic.: ne sint caecae obsecrationes tuae (blindlings den Schuldigen u. Unschuldigen) treffen, Liv.: caeci ictus, ohne sicheres Ziel, Liv.: casus (Zufall), Cic.: Mars (Kampf), Verg.: suspicio c., Caecin. in Cic. ep.: caeci in nubibus ignes, ziellose, blindlings (ohne den rechten Mann zu treffen) einherfahrende, Verg.: caeco volvente fluctu, Liv. fr.

    lateinisch-deutsches > caecus

  • 13 mitto

    mitto, mīsī, missum, ere, gehen-, laufen lassen, u. zwar in doppelter Beziehung, sowohl = »gehen-, laufen machen (faire aller)«, als auch »zulassen, daß etw. geht, läuft (laisser aller)«, I) gehen-, laufen lassen = schicken, senden, A) im allg.: 1) eig.: α) lebende Objj.: quo mittis istanc, quaeso? iube maneat, Ter.: mittor ad matrem, Ov.: m. servulum ad eam in urbem, Ter.: legati a rege ad me missi, Cic. – equitatum omnem ante se m., Caes.: ante m. equites, Caes., minimos (v. Elefanten), Solin. – adversus quos mille Aetoli missi, Liv. – m. alqm in od. sub Tartara od. ad umbras ante diem, od. ad Stygias undas, poet. = töten, Ov. – alqm in exsilium, Liv., Sen. rhet. u.a. – alqm sub iugum, Caes. u. Liv. (dagegen sub iugo = unter dem Joche weg entlassen, Liv.). – inermos singulos prae se, Sall. – equum medios per ignes, Hor. – ipse tibi me ab alto mittit, Stat. – alci subsidium, auxilia, Cic. u.a. – m. Auslassung des persönl. Obj., misit circum amicos, schickte (Boten, Sklaven) bei den Freunden umher, Suet. – β) lebl. Objj.: vestem, Ov.: currum in arcem, Ov.: litteras ad alqm od. alci, Cic. u.a.: libellum ad alqm, Catull.: alci carmina, Catull. – alci salutem, einen Gruß senden, sagen lassen, Ov.; vgl. Ba. in epistula nullam salutem mittere adscriptam solet? Sy. Ita militaris disciplina est, Ballio: manu salutem mittunt benevolentibus, eādem malam rem mittunt malevolentibus, Plaut. – m. ausgelass. sächl. Obj., cui tamen de mensa misit, Cic. – γ) lebenbe u. lebl. Obj., zugl. m. Angabe des Zweckes, filium suum foras ad propinquum suum quendam ad cenam, Cic. – alqm ad mortem, Cic., od. morti, Plaut., od. neci, Ov., in den Tod senden. – alqm ad negotium, ad bellum, Sall. u.a. (s. Fabri Sall. Iug. 65, 3). – alqm in negotium, auf den Handel sch., handeln lassen, Cic.: greges in pascua, Verg. – alqm alci auxilio od. subsidio, Cic., Caes. u.a., od. in auxilium, Iustin., ad subsidium, Auct. b. Hisp. 9, 1. – als publiz. t. t., pullarium in auspicium, Liv.: centurias in suffragium, abstimmen lassen, Liv.: iudices in consilium, sich beraten lassen, Cic.; vgl. deos in consilium de te mittis, rufst die G. zu Richtern über dich auf, Plin. pan. – alqm cum exercitu ad obtinendas Hispanias, Sall., od. ad visendas ordinandasque provincias, Vell. – ne mittas quidem visendi causā quemquam, Ter. – me visendae mitte uxori, Ter. – legatos de deditione ad alqm, Caes.: mittere u. obviam mittere alci litteras de etc., Cic. – m. folg. Finalsatz (m. ut u. Konj.), missus sum, te ut requirerem, Ter. – m. folg. Relativsatz, misit ad eum nuntios, qui postularent, Caes.: m. legatos Romam, qui senatum docerent de etc., Sall.: u. ohne pers. Obj., misi pro amicitia qui hoc ei diceret, Cic. – m. folg. 1. Supin., legatos ad Caesarem rogatum auxilium, Caes.: exclusi eos, quos tu ad me salutatum mane miseras, Cic.: u. ohne pers. Objj., mittit rogatum vasa ea, Cic.: non meā culpā saepe ad vos oratum mitto, Sall. – m. folg. Infin. (s. Dräger Hist. Synt.2 2, 369 ff.), parasitum misi nudiusquartus Cariam (nach K.) petere argentum, Plaut.: reddere hoc, non perdere erus me misit, Plaut.: in Oceanum mittit me, quaerere gemmas, Prop.: quo (wohin er) decimam Herculis ferre a Carthaginiensibus missus fuerat, Iustin.: und ohne pers. Obj., misit orare, ut venirem, Ter. – m. folg. Partic. Praes., alium rogantes (= ut rogarent) regem misere ad Iovem, Phaedr. 1, 2, 22 M. – m. folg. Acc. Gerund., mittere librum corrigendum, Fronto ep. ad M. Caes. 3, 13. p. 52, 2 N. – dah. mittere nuntios od. litteras od. (wie επιστέλλειν) bl. mittere, Boten-, einen Brief schicken u. durch sie ansagen, sagen lassen, melden, bestellen, beauftragen, schreiben, auch oft bl. schicken, m. folg. oratio obliqua im Acc. u. Infin., im Finalsatz m. ut u. Konj. od. m. bl. Conjunctiv, im Fragesatz (s. Korte Cic. ep. 2, 8, 1. Manutius Cic. ep. 5, 20 in. die Auslgg. zu Liv. 8, 23, 1; 34, 29, 9. Benecke Iustin. 5, 3, 7), nuntios saepe ad eum miserat, velle se populi Rom. amicitiam, Sall. – L. Cornelio litterae missae, ut dictatorem diceret, Liv. – ad Bocchum nuntios mittit, quam primum copias adduceret, Sall.: litteras ad Iugurtham mittunt, quam ocissime ad provinciam accedat, Sall. – mitte mihi obviam litteras, num quid putes etc., Cic. – Curio misi, ut medico honos haberetur, Cic.: Attico mitteret, quid ageret, Nep.: id cuiusmodi sit, ad me mittas velim, Cic. – δ) Partiz. subst., missus, ī, m., der Gesendete, der Gottgesandte, v. Christus, Arnob. 2, 73. Isid. orig. 7, 2, 35.

    2) übtr.: α) lebende Objj.: alqm in vastum scribendi aequor, Prop.: alqm in fabulas sermonesque, in ora populi, ins Gerede bringen, Ps. Quint. decl.: alqm in iambos, hinreißen zu J., Hor. – alqm in possessionem, in den Besitz einsetzen (Ggstz. de possessione deturbare), Cic. – se in foedera, poet. = sich in ein Bündnis einlassen, Verg. – inconsulto se in periculum, sich in G. stürzen, Cornif. rhet.: so auch animas (das Leben) in pericula, Verg. – lares sub titulum, poet. = sein Haus durch einen Anschlag an demselben feilbieten, Ov.: Hesperiam sub iuga, unterjochen, Verg.: orbem sub leges, den Erdkreis in Dienstbarkeit bringen, Verg. – β) lebl. Objj.: alqd in litteras, schriftlich verzeichnen, aufzeichnen, niederschreiben, Vopisc. u. Lampr. – misso in compendium bello, Flor.: in pecuniam aut lucrum tota civitas spem suam misit, Sen. – alci mentem, eingeben, Verg.: funera Teucris, bereiten, Verg.: u. so exitium apibus, Verg.

    B) insbes.: 1) Jmdm. eine Schrift zuschicken, übersenden = widmen, dedizieren, librum ad alqm, s. Cic. de nat. deor. 1, 16; de sen. 3.

    2) (wie πέμπειν) unter Geleit wegführen, begleiten, geleiten, alias (animas) sub Tartara tristia mittit, von Merkur, Verg. Aen. 4, 243. – fines Italos mittēre (= mitteris), wirst unter dem Schutze der Götter gelangen zu usw., Verg. Aen. 3, 440.

    3) feindl. auf jmd. losschicken, hetzen, sues in hostes, Lucr. 5, 1307: se in leonem, sich auf den L. stürzen, Lampr. Anton. Diad. 5, 6.

    4) übersenden, zusenden, prägn., a) = etw. als Geschenk übergeben, puer causa erit mittundi (munus), Ter.: hospitibus magna munera, Sall.: ultro muneribus missis, Hor. – b) poet. v. Ländern usw.: α) Menschen als Krieger senden, stellen, quos frigida misit Nursia, Verg. Aen. 7, 715. – β) Erzeugnisse als Handelsartikel senden, liefern, India mittit ebur, Verg.: tura nec Euphrates nec miserat India costum, Ov. – od. als Ertrag, quae tibi dona mittere posset Tomitanus ager, Ov.: rure suburbano poteris tibi dicere missa (rustica dona), Ov.

    5) von sich senden, -schicken, -geben, entsenden, von sich ausgehen od. ausströmen lassen, a) v. Körpern, plura sibi assumunt, quam de se corpora mittunt, Lucr.: vapor, quem sol mittit, Lucr.: robora fumum mittunt ignesque vaporem, Lucr. – luna mittit lucem in terras, Cic. – bildl., fruges mittunt signum sanguinis, geben Blut von sich, Lucr.: m. sui timoris signa, Beweise ihrer Mutlosigkeit geben, Caes.: mittit animus mortalia signa, gibt Merkmale sterblicher Abkunft von sich, Lucr. – b) v. Gewächsen, treiben, radices, Colum.: folium, Plin.: florem, Plin. – c) v. leb. Wesen u. übtr. v. lebl. Subjj., einen Laut, einen Ton von sich geben, hören-, sich verlauten lassen, fallen lassen, varios linguae sonitus, Lucr.: quoniam non omnia vocem mittere concedis neque odorem, Lucr.: mittunt venti fremitus, brausen, Lucr. – v. Schlangen, horrenda sibila mittere, Ov. met. 3, 38 (vgl. 15, 670) – v. Hunden, mittere voces, laut anschlagen, Lucr. 4, 990. – v. Fröschen, vocem mittere, quaken, Fest. 258 (b), 28. – v. Menschen, vocem pro alqo, seine Stimme erheben, sprechen für usw., Cic.: vox de quaestura missa nulla est, Cic.: memorem libertatis vocem aut in senatu aut in populo, ein Freiheit atmendes Wort fallen lassen, Liv.: apud dominum vitae necisque vocem supplicem, seine flehende Stimme erheben, Liv. (s. zu vocem m. mehr Beisp. b. Drak. Liv. 3, 50, 4. Duker Flor. 4, 10, 7. Benecke Iustin. 42, 4, 12. Burmann Phaedr. 4, 10, 4): missum verbum ab ore praeconis, Lucr.: oratio ex ore alterius mitti (zu kommen) videtur, Caes.: cantus mittere, Ps. Ver. Ciris 92.

    6) wie unser werfen, a) = in irgend eine Lage, irgendwohin in rascher Bewegung bringen, legen, stecken, schütten, mollia mobiliter alternis brachia, gefällig die Arme verschränken, Lucr.: manum ad arma, mit der Hand nach den W. fahren, die H. rasch an die W. legen, Sen.: corpus saltu ad terram, Verg.: arundinem subter lectum, mit dem Stabe unter das Bett fahren, Petron.: post lectum occisum anserem, Petron. – fert missos patella cibos, auf die Schüssel gelegten, geschütteten, Ov.: m. in furnum, in den O. schieben, Apic.: uncias octo mittis in linteo, Pallad.: cui ad medium aqua mittatur, Pallad. – magna vis aquae caelo missa est, strömte vom usw., Sall.: missa est vis venti superne, Lucr. – u. vom Körper abwerfen, ablegen, ponunt tunicas cicadae et vituli membranas de corpore summo mittunt et lubrica serpens exuit vestem, Lucr. 4, 58 sq. – b) gewaltsam, mit Heftigkeit stoßend, schwingend, schleudernd werfen, α) lebende Wesen werfen = stoßen, stürzen, schleudern, pronos qui morbus mittere suevit, Lucr.: alqm de ponte pronum, Catull.: alqm praecipitem ex arce, Ov.: pueros in profluentem aquam, Liv.: se in flumen, in den Fl. springen, Liv. epit.: se in rapidas aquas, Ov.: se in mare (v. Badenden), Sen.: alqm beluarum modo in foveam, Liv.: anum super focum, Petron. – corpus e turribus in castra, Ov.: se saxo ab alto, Ov.: se super pontum, Ov. – β) lebl. Objj., werfen = schleudern, audacius pilam, Sen.: lapides post vestigia (hinter sich), Ov.: clavam et arcus trans ripam, hinüber auf usw., Ov.: tunicam in faciem alcis, Petron.: discum in auras, schwingen, Ov. – panem, hinabwerfen (in die Grube), Phaedr. 3, 2, 6: panem cani, hinwerfen, Phaedr. 1, 23, 3; 2, 3, 2. – rete, auswerfen, Hieron. epist. 71, 1. – im Bilde, malum discordiae inter alqos, Iustin. 12, 15, 11. – u. besonders, um zu treffen, Geschosse nach einem Ziele absenden, werfen, schleudern, schießen, abschießen (bes. als milit. t. t.), manu iaculum, Ov.: tela tormentis, Caes.: pila, Caes.: telum tormentumve, Caes.: glandem, Auct b. Hisp.: fundā lapides, Liv. – telum ex alqo loco, Caes.: hastas e ratibus, Curt.: telum, pinum in alqm, Ov.: lapides in alqm, Petron.: lapillos contra alqm, Auct. b. Afr.: fulmina in alqm, Ov., in mare, Lucr.: procul iacula sagittasque, Curt. – c) als t. t. des Würfelspiels, wie werfen, α) in den Würfelbecher, talos in phimum, Hor. sat. 2, 7, 17. – β) auf das Würfelbrett, ex pyrgo tesseras in tabulam, Schol. Hor.: tesseram, Ov. – u. γ) übtr., einen Wurf werfen, canem aut senionem, Suet.: absol., quoties missurus erat, einen Wurf tun, werfen wollte, Sen.

    7) als mediz. t. t., Blut aus jmds. Körper herauslaufen lassen, Blut lassen, abzapfen, jmdm. zur Ader lassen, sanguinem incisā venā mitti novum non est, Cels.: antiqui medici nesciebant sanguinem mittere, Sen.: sanguinem homini mitti non alienum est, Cels.: sanguinem mittere a brachio, Cels., alci a capite, Petron., ex vena, ex brachio, ex crure, Cels., iuxta talos, Cels.: iterum tertioque et cotidie paulum aliquid, Cels.: sanguis recte, male mittitur, Cels. – im Bilde, Appius cum εξ ἀφαιρέσεως provinciam curarit, sanguinem miserit, quicquid potuit, detraxerit, mihi tradiderit enectam, das Blut ausgesaugt, Cic. ad Att. 6, 1, 2: missus est sanguis invidiae sine dolore, es ist ein kleiner Aderlaß, der dem Neide wohltut, Cic. ad Att. 1, 16, 11.

    8) als t. t. der Feldm., intr. = sich erstrecken, terminus usque in olivastellum mittit, Gromat. vet. 305, 5; u. so ibid. 321, 11.

    II) = laisser aller, gehen-, laufen lassen = eine Pers. von sich lassen, fortlassen, entlassen, lassen, etw. fahren lassen, loslassen, herabsinken-, fallen lassen u. dgl., A) im allg.: 1) eig.: α) lebende Objj.: As. amitte, sine. Di. amitto intro. As. ad te quidem.... Di. uno verbo eloquar: Mittin me intro? As. abi, Plaut.: non ego intro ad vos mittar? Plaut. – maesta virum mittens, Catull.: mitte me, laß mich los, laß mich gehen, Plaut. u. Ter.: u. so me missum face, Ter.: nos missos face, Ter.: quin me mittitis, Plaut.: m. Infin. mitte hunc ire, Plaut.: m. funus alcis non prius ex foro (nicht eher vom F. fortlassen), quam etc., Suet. – leo e cavea missus, Cornif. rhet.: columbas in theatro e sinu missas facere (fliegen lassen), Varro: turdum macrum per fenestram, Macr. – β) lebl. Objj.: m. arma, Caes.: accĭdere in mensas ut rosa missa (die man hat fallen lassen) solet, Ov.: cutem, loslassen, Hor.: brachiolum puellae, Catull.

    2) übtr., sein od. aufhören lassen, u. gew. bl. lassen = a) fahren-, schwinden lassen, aufgeben, mittere ac finire odium, Liv.: maestum timorem, Verg.: certamen, Verg.: inanes spes et certamina divitiarum, Hor.: Syphacis reconciliandi curam ex animo, Liv.: missae (aufgegebene) amicitiae, Catull.: hanc curam de pectore, Verg. – u. so missum facere amorem, missam facere iram, Liv. – u. v. Redenden, (sein) lassen, unterlassen, m. maledicta omnia, Ter.: ambages, Plaut., Liv. u. Hor.: m. folg. Infin., iam scrutari mitto, Plaut. aul. 651; (vgl. Pers. 207): mitte male loqui, Ter. Andr. 872 (vgl. 904): mitto illud dicere, Cic. Quinct. 85: mitto quaerere, qua de causa etc., Cic. Rosc. Am. 53: mitte mortalium incommoda tamquam propria deflere, Val. Max. 7, 2. ext. 2: mitte sectari, Hor. carm. 1, 38, 3 (vgl. epod. 13, 7): pro nobis mitte precari, Ov. met. 3, 614. – u. in der Rede aufgeben, etw. weiter zu besprechen, etw. nicht erwähnen wollen, übergehen, lassen, mitto proelia, praetereo oppugnationes oppidorum, Cic.: mitto rem, Ter.: m. folg. quod (daß), mitto quod invidiam, quod pericula subire paratissimus fueris, Cic.: mitto quod amplissimae dignitatis, certe salubritate studio praestantis officii privatim sibi venerandum (virum), Val. Max.: m. de u. Abl., mitto de amissa parte exercitus, Cic. – so auch missum facere, zB. ut haec missa faciam, quae iam facta sunt, Cic.: horum agrorum ego missos faciam quaestus triennii, Cic. – b) sein lassen = nicht weiter beachten, -berücksichtigen, auf etwas Verzicht leisten u. so aufgeben, m. aliena, Lucr.: misso officio, ohne weitere Rücksicht auf Pfl., Cic. – so auch missum facere, zB. missos faciant honores, Cic.: m. f. vadimonium, Cic.: missa istaec face, denk nicht mehr daran, Ter.

    B) insbes.: 1) in der Rennbahn die Renner aus den Schranken laufen lassen, ablaufen-, abrennen lassen, quadrigas, Liv.: carcere quadriiuges equos, Ov.: desultorem, Hygin. – im Pass. = ablaufen, abrennen, v. den Wagen u. Pferden, quadrigis missis, Liv.: carceribus missi currus, Hor.: carcere missus equus, Tibull. u. Ov. – vom Wettrenner, quasi quis ad Olympiacum cum venerit campum et steterit, ut mittatur, Cornif. rhet.: semel quadrigis, semel desultore misso, einen Gang machen, Liv.

    2) eine Versammlung entlassen, auseinander gehen lassen, aufheben, senatum, Caes.: praetorium, Liv.: principia, Frontin.: convivium, Liv.: auditorium, Apul.: certamen, Verg.

    3) aus dem Verhältnis entlassen, a) die Braut entlassen, ihr aufsagen, hanc ut mittam, Ter. Phorm. 675. – u. eine Gattin aus der Ehe entlassen, sich von ihr trennen, Lolliam Paulinam perductam a marito coniunxit sibi brevique missam fecit, Suet. Cal. 25, 2. – b) aus dem Dienste entlassen, abdanken, α) Zivildiener: remotis sive omnino missis lictoribus, Cic.: u. so auch amicos (die in die Provinz mitgenommenen Freunde des Prätors) missos faciamus, Cic. – β) Soldaten: missorum causas cognoscere, Liv. – gew. missum facere, zB. ab exercitu te removeo... te ab exercitu dimitto... vos (centuriones) missos facio, Auct. b. Afr.: nautas missos facere; missorum stipendia lucrari, Cic.: Marcum filium missum factum a consule, Cic.: legiones missas fieri iubere, Cic.: nonam legionem totam cum ignominia missam fecit, Suet.: quaestores, legatos, praefectos, tribunos suos multi missos fecerunt, Cic. – c) einen Angeklagten, gleichviel, ob er im Gefängnisse sitzt oder nicht, entlassen, los-, freigeben, freisprechen, non passurum inter hostes populi Rom. L. Scipionem in carcere et in vinculis esse, mittique eum iubere, Liv. – se statim illum interfecturum, nisi iusiurandum sibi dedisset, se patrem missum facturum esse, Cic. – u. außerhalb der Gerichtssphäre, rogamus, ut mittas, laß ihn ungestraft gehen, Petron. – d) aus der Gefangenschaft entlassen, u. zwar α) aus der Kriegsgefangenschaft: exercitum inermem, Liv.: praefecti a me missi sunt, Caes. b. Cic. – so auch missum facere alqm, Caes. (b. Cic.), Nep. u.a. – β) aus der Sklaverei = einen Sklaven entlassen, freigeben, losgeben, manu m. alqm, s. manūmitto. – so auch neque (eam) duxit (adulescens), neque ille (leno) vult mittere, Plaut. Poen. prol. 100.

    / Synk. Perf. misti, Catull. 14, 14. – Parag. Infin. mittier, Plaut. capt. 438. Lucr. 4, 43. – arch. Inf. Präs. Pass. mittei, Corp. inscr. Lat. 1, 199, 44 u. 206, 150.

    lateinisch-deutsches > mitto

  • 14 paratus [1]

    1. parātus, a, um, PAdi. (1. paro), I) bereit, bereitstehend, in Bereitschaft (stehend od. gesetzt), 1) im allg.: domus, bereit zur Aufnahme (der Heimatlosen), Verg.: u. so sedes, Verg.: mors, vorbereiteter, Ov.: victoria, leicht gewonnener, Liv.: prompta et parata in agendo et in respondendo celeritas, Cic.: paratum id (cognomen) quidem et in medio positum (gewöhnlicher u. allbekannter), novum tamen, Plin. pan.: obvius et paratus umor occurrit, Plin. ep.: tibi erunt parata verba, huic homini verbera, Ter.: cetera, quotiescumque voletis, et hoc loco et aliis parata vobis erunt, Cic.: quos locos multā commentatione atque meditatione paratos atque expeditos habere debetis, bereit u. fertig zur Hand haben, Cic.: philosophi habent paratum (in Bereitschaft, bei der Hand), quid de quaque re dicant, Cic.: m. ad u. Akk., famulae ad talia sacra paratae, bereitstehend, angestellt, Ov. met. 14, 311. – 2) zu etw. bereit, a) v. lebl. Subjj., m. ad u. Akk., omnia sibi esse ad bellum apta ac parata, in bester Bereitschaft, Caes.: m. in u. Akk., rictus in verba paratus, zum Sprechen bereit, eben im Begriff zu sprechen, Ov.: m. Dat., parata semper appulsui frons (prorae), Tac. – b) v. Pers., zu etw. bereit, gerüstet, geneigt, bereitwillig, entschlossen, auf etw. gefaßt, animo paratus, Caes. (u. so ita sum animo paratus, ut etc., Planc. in Cic. ep.: u. ut animo parati essent in posterum [für die nächste Zukunft], Caes.): animo paratior, Auct. b. Alex.: sese esse paratos, Auct. b. Afr.: omnium esse militum paratissimos animos, Caes.: m. ad u. Akk., ad omnia mulieris negotia paratus, Cic.: paratus ad omnem eventum, Cic.: paratus ad navigandum, bereit, sich einzuschiffen, Cic.: navis parata ad navigandum, zum Auslaufen bereit, Caes.: animo ad dimicandum paratum esse, Caes. (u. so tam paratus ad dimicandum animus [hostium], ut etc., Caes.): paratiores ad omnia pericula subeunda esse, Caes.: homo ad omne facinus paratissimus, Cic.: esse ad bellum gerendum paratissimum, Caes.: m. in u. Akk., in omne obsequium, Suet., in obsequium parentis, Tac. dial.: in novas res, Tac.: m. Dat., acies parata neci, Verg.: miles paratus omni loco castris ponendis, Liv.: athleta certamini paratior, Quint.: miles ipsi adeo paratus (ergeben), ut etc., Tac.: m. Infin., id quod parati sunt facere, Cic.: se iterum paratum esse decertare, Caes.: vos servire magis quam imperare parati estis, Sall.: quod pericula subire paratissimus fueris, Cic.: m. in u. Akk. u. m. Infin. zugl., in utrumque paratus, seu versare dolos seu certae occumbere morti, Verg. – II) prägn., wohl ausgerüstet, a) eig.: wohlversehen, wohlgerüstet, kampfgerüstet, schlagfertig (oft mit instructus verb.), exercitus paratus atque instructus, Caes.: instructus paratusque, Liv.: classis instructa parataque, Liv.: instructi paratique, Liv.: parati in armis erant, Caes.: naves paratissimae atque omni genere armorum ornatissimae, Caes.: provincia omnium civitatum consensu paratissima, zum Kampf völlig gerüstet, Cic.: im Bilde, fortitudo satis est instructa, parata, armata (gewappnet) per se, Cic.: m. Abl., qui scutis telisque parati ornatique sunt, Cic.: adulescens et equitatu et peditatu et pecuniā paratus, Cic.: m. ab (von seiten) u. Abl., si paratior ab exercitu esses, wärest du besser gerüstet, Cael. in Cic. ep.: cum deûm benignitate ab omni re (in jeder Hinsicht) sumus paratiores, Planc. in Cic. ep.: m. contra u. Akk., im Bilde, optime contra fortunam paratus armatusque, gegen die Schläge des Schicksals gerüstet u. gewappnet, Cic. ep. 5, 13, 1. – b) übtr., gehörig gerüstet, vorbereitet, wohl bewandert, geschult, verb. paratus atque instructus, Cic.: paratus et meditatus, paratus meditatusque, Cic.: itane huc paratus advenis? Ter.: m. ad u. Akk., ut ad partes (zu seiner Rolle) paratus veniat, Varro: Hernicos ad partes (ihrer Rolle) paratos esse, Liv.: ad permovendos animos instructi et parati, Cic.: quo paratior ad usum forensem promptiorque esse possim, Cic.: m. in u. Akk., in suam mortem paratissimus, Sen. contr. 7, 3 (18), 3: in omnes causas paratus, Quint. 10, 5, 12: m. in u. Abl., in iure paratissimus, Cic.: homines in rebus maritimis ornatissimi paratissimique, Cic.: m. Abl., paratus simulatione, ein Meister in der Verstellung, Tac. Agr. 42.

    lateinisch-deutsches > paratus [1]

  • 15 parvus

    parvus, a, um (aus *parvom, neutr. = παῦρον), Compar. minor, neutr. minus, Genet. ōris, Superl. minimus, a, um, klein, I) eig.: A) der räumlichen Ausdehnung nach (Ggstz. magnus, amplus), capra (Ggstz. capra ampla), Varro: pisciculi, Cic.: filius, Cic.: puella (Ggstz. puella longissima), Ov.: corpus, Hor.: navicula, Cic.: herba, Plin.: flumen, Mela: insula, Liv.: oppidum, Mela: libellus, Cic. fr.: locus, Cic. – calceus minor, Hor.: serrulae manubriatae minores maioresque ad mensuram cubiti, Pallad.: Hibernia dimidio minor quam Britannia, Caes.: naves, quarum minor nulla erat duum milium amphorûm, Lentul. in Cic. ep.: minor frontem, verstümmelt an usw., Sil.: bildl., capitis minor = capite deminutus, ein bürgerlich Toter, Hor. – minima res, Cic.: min. digitus, Plaut. u. Plin.: min. altitudo fluminis, Caes. – B) der Zahl, Menge, dem Gewichte nach klein = gering, unbeträchtlich, a) adi.: numerus navium, Nep.: manus, copiae, Sall. – minor numerus militum, Auct. b. Alex. – minimus numerus, Liv. – oder = wenig, cibus, Ov.: parvi odoris, Plin.: sucus, Plin.: cruor, Lucan. – si pecunia non minor esset facta, Cic. – minimus cibus, Ov. – minimus sanguis, ein ganz klein wenig Blut, der kleinste Blutstropfen, Iuven. – probatio in minimo pondere, Plin.: non minimo opere = maximo opere, Licin. fr. – b) subst., parvum, ī, n., etwas Weniges, eine Wenigkeit, bes. = geringes Vermögen, parvum sanguinis, Lucan.: contentus parvo, Cic. u.a.: u. so parvo beati, Hor.: u. vivitur parvo bene, Hor. (vgl. Schmid Hor. ep. 2, 1, 139. Mitscherlich Hor. carm. 2, 16, 13. die Auslgg. zu Tibull. 1, 1, 25): parvo potens, in Armut reich, Verg.: parvo admodum plures, etwas mehr, Liv.: parvo assuescere, Sen.: bei Zahlangaben, cum per annos quattuor imperasset decem parvo minus, nach einer nahezu vierzehnjährigen Regierung, Amm. – parvi refert, es liegt wenig daran, s. rēfert. – u. so auch im Compar., minus praedae, Liv.: minus nihilo, weniger als nichts, Ter. – u. im Superl. minimum, sehr weniges, Ter. u. Cic.: minimo minus, um ein Haar, Apul. – c) adv., minimum, α) am wenigsten, sehr wenig, valere, Cic.: quae non minimum commendat, nicht wenig, Nep.: ne minimum quidem, nicht im mindesten, ganz und gar nicht, Cic. – β) zum mindesten, wenigstens, ita fiunt omnes partes minimum octoginta et una, Varro.

    II) übtr.: A) dem Werte nach gering, unbedeutend, unbeträchtlich, a) adi.: parva dona od. munera, Ov. u. Hor.: paucae et parvi pretii res, Liv.: ea parva ducere, Cic.: parvi pretii deputare, Ter.: parvo vendere pretio, Cic.: (homo) minimi pretii, ganz nichtswürdiger, Plaut.: minimo sumptu, Plaut.: quaestus minimus et sordidus (Ggstz. quaestus magnus et evidens), Auct. b. Alex. – b) subst., parvum, ī, n., etwas Gerin ges, eine Kleinigkeit, in den Verbndgg.: parvi id facio, Sall., od. parvi aestimo, Cic., od. pendo, Ter. u. Sall., od. duco, Cic., gering schätzen, parvi esse, wenig gelten, Cic.: parvo curare, Cic.: parvo emere, Hor.: parvo constare (zu stehen kommen, kosten), Ggstz. magno constare, Sen.: parvo parata (wohlfeile) remedia adhibere, Sen. – so im Compar., minoris, wohlfeiler, geringer, vendere, Cic.: aestimare, Sulpic. (b. Cic.) u. Nep., od. ducere, Sall. – u. im Superl., minimi facere, sehr gering, Plaut.: minimo emere, Plaut.

    B) der extensiven und intensiven Stärke, dem Grade, der Geltung nach = klein, gering, schwach, a) v. der Stimme u. Rede (Ggstz. magnus), α) = schwach, leise, parvae murmura vocis, Ov.: parva murmura, Ov.: voce parvā refert, Ov. – β) = demütig, animis verba minora, Ov.: verbis minoribus uti, Ov.: iacit ante fores verba minora deo, Prop. – b) vom Geiste = klein, nicht produktiv, non tibi parvum ingenium, Hor.: u. übtr., von der Person, operosa parvus (ein kleiner Geist) carmina fingo, Hor. – c) von Gesinnung und Denkart = klein, kleinlich, kleinmütig, onus parvis animis et parvo corpore maius, Hor.: parvi animi (= μικρόψυχον) haberi, Hor.: nihil est tam angusti animi tamque parvi quam amare divitias, Cic. – subst., nil parvum loquar, nil parvum sapias, nur Erhabenes, Hor. – d) v. der Dichtungsart = tenuis, humilis, niedrig, leicht, carmen, Hor.: modi, Hor. – e) von Verhältnissen, Zuständen und Eigenschaften aller Art = klein, gering, unbedeutend, unwichtig, unerheblich, res, Cic. u.a.: dictu parva (für die Erzählung unbedeutende), sed magni eadem in re gerenda momenti res, Liv.; vgl. minora dictu prodigia, Liv.: parva momenta, Caes.: parvo momento, Caes.: parvo labore, Cic. – commodum parvum, Cic.: beneficium parvum, Cic.: parva pericula (Ggstz. pericula maiora), Tac. – parva fides, Ter.: minus periculum, Curt.: minima vitia. Hor. – subst., si parva licet componere magnis, Verg.: parva queror, Ov. – Sprichw., minima de malis (sc. eligenda), man muß von allen Übeln das kleinste wählen, Cic. de off. 3, 105. – f) v. Pers., α) dem Vermögen, dem Stande, der Geltung bei anderen nach gering, ärmlich, niedrig, unbedeutend (Ggstz. magnus, amplus), Lares, ärmliche, Iuven.; dies. di, Hor.: senator, Auct. b. Afr.: domus (= Familie), Ov.: numen, Ov.: qui Neronem... quasi minores (Leute von geringerer Bedeutung) evasere, Tac.: u. so minores duces, Tac. – Kompar. minor m. Abl. = geringer als usw. = jmdm. nachstehend, untertan, sich unterordnend, te minor, Hor.: inventore minor, Hor.: dante minor, indem du dich vor dem Geber erniedrigst, Hor. – subst., neque ulla est aut magno aut parvo (dem Geringen, Armen) leti fuga, Hor.: parvum (den geringen Mann, der sich wenig dünkt) parva decent, Hor.: hoc studium parvi properemus et ampli, Niedere und Hohe (alle, welchem Stande wir auch angehören), Hor. – Kompar. minor, teils der Geringere vom Stand, Plur. bei Tac. ann. 15, 20; teils der Geringere an Rang, der Untere (im Ggstz. zu den Oberen, Offizieren), minor ordine, Ov. ex Pont. 4, 7, 49: u. so Plur. minores, die Unteren, Tac. ann. 15, 16 extr.; teils der Untergebene, Tac. Germ. 39: u. so Plur. minores, ibid. 36. – β) Kompar. minor, der Kraft, Stärke nach geringer, nachstehend, nicht gewachsen, unterliegend, minor (equus), Hor.: animus consiliis minor, Hor.: minor cedo monitis, Val. Flacc. – dah. minor m. Infin. = nicht gewachsen, nicht imstande, tanto certare minor, Hor. sat. 2, 3, 313: heu fatis superi certare minores! Sil. 5, 76.

    C) der Zeit, dem Alter nach klein, 1) übh., klein, kurz, a) adi.: tempus, Lucr.: consuetudo, Ter.: nox, Val. Flacc.: vita, Lucan.: patientia, Phaedr. – dies sermone minor fuit, Ov. – minima pars temporis, Caes.: parvo post tempore, Val. Max. – b) subst., α) parvum, ī, n., eine kurze Zeit, in der Verbndg. parvo post, bald darauf, Plin.: quam parvom vixserim (so!), Corp. inscr. Lat. 2, 1233. – β) minimum ī, n., eine sehr kurze Zeit, ne minimum quidem temporis, Tac. – c) adv., minimum = sehr kurze Zeit, dormiebat m., Plin.; od. = sehr wenig, sehr selten, sexies per annos; cum minimum, quater, Plin. – 2) insbes., dem Alter nach klein = jung, a) adi.: aetate parvi, Suet.: parvi liberi, Sall.: virgo, Catull.: Iuppiter, Ov.: infantes, Lucr. – aetas minor, das Jugendalter, Lact. u. Ambros.: aetate minor, Ov.: qui minor est natu, Cic.: aliquot annis minor natu, Cic.: minor triginta annis natus, Cic.: minor quinque et viginti annis natus, Nep.: minor quinquaginta annos natus, Frontin.: minor uno mense vel anno, Hor.: minor viginti annis, ICt.: minores viginti quinque annorum decuriones facti, ICt.: obsides ne minores octonûm denûm annorum etc., Liv.: videndum, ne sint (equae) minores trimae, maiores decem annorum, Varro. – cum minor (aetate) Hecuba fuerit quam Helena, Sen. – filia minor Ptolemaei regis, Caes.: minor Atrides, v. Menelaus, Ov.: Gordianus minor, Capit.: minor erus, der junge Herr (Sohn des Hauses, Ggstz. erus maior, der alte Herr), Komik. (s. Wagener Ter. heaut. 628). – u. absol. als jurist. t. t. = minorenn, ICt. – minimus natu horum omnium Timaeus, Cic.: minimus filius Phraatis, Iustin. – b) subst.: α) parvus, ī, m., ein kleiner Knabe, parva, ein kleines Mädchen, parvi, kleine Kinder, Ter., Cic. u. Hor.: dah. a parvo, von Jugend auf, Liv.; u. so (von mehreren od. v. einem, der von sich im Plur. spricht) a parvis, Ter. u. Cic. – β) minores = jüngere Leute, junge Leute, Hor. u. Ov. – u. die Jüngeren = die Kinder, Lact. u. Sil.; od. = die Nachkommen, die Nachwelt, Lucr. 5, 1197. Verg. u. Sil.

    / Eig., aber ungewöhnlicher Compar. parvior, Cael. Aur. de morb. chron. 2, 1, 26 (wo volantum parviores); u. Superl. parvissimus, Varro sat. Men. 375. Lucr. 1, 615 u.a. Cael. Aur. de morb. chron. 1, 1, 5 u. 29; 2, 13, 172. Veget. mil. 1, 8. p. 13, 2, L.2 Oros. 2, 18, 4 u. 7, 27, 6. – archaist. minerrimus, Paul. ex Fest. 122, 17. – Gesteigerter Superl. (spätlat., wie ελαχιστότατος spätgriech.) minimissimus, Arnob. 5, 7 u. 14. Itala (Tolet.) 4. regg. 18, 24.

    lateinisch-deutsches > parvus

  • 16 Feuer

    Feuer, I) eig.: ignis (jedes F., als Element, im tierischen Körper; auch Wachtfeuer, Feuersbrunst). – flamma (jedes auflodernde F., das helle Feuer, die Flamme). – ardor (die Glut, der Brand, das Feuer, die Flamme, am Himmel etc.). – scintillae (die aufsprühenden Funken, die aus einem Steine springen etc.). – incendium (das entzündete Feuer, der Brand, die Feuersbrunst). – im Feuer, flammā circumfusus (von der Flamme umgeben, umwogt). – Feuer schlagen, anschlagen, aufschlagen, machen, ignem excitare lapide percusso (mit Stahl u. Stein); lapidum conflictu od. tritu elicereignem. collisis lapidibusignem excutere (durch Zusammenschlagen od. Reiben zweier Steine Feuer erzeugen): das Feuer wieder anmachen, ignem reficere: Feuer anmachen, anzünden, ignem facere, accendere: Feuer (Wachtfeuer etc.) anmachen, ignes facere (z.B. in castris): F. an od. unter etwas legen, anlegen, in etw. werfen, ignem inferre, subdere, subicere alci rei (z.B. tectis); ignem inicere alci rei (z.B. vico, operibus); alqd incendere (anzünden, z.B. domum alcis): Feuer (eine Feuersbrunst) anlegen, incendium facere od. conflare od. excitare od. exsuscitare: das Feuer anlegen, initium incendii facere (eine Stadt etc. zuerst anzünden): das Feuer ist angelegt, incendium humanā fraude factum est; domus ardet non casu aliquo, sed iniectis ignibus (in einem Hause): in Feuer stehen, flammis correptum esse. igni occupatum esse (vom Feuer ergriffen sein); ardere (brennen, auch v. Himmel); flagrare (in hellen Flammen stehen, lichterloh brennen; beide mit incendio, wenn das Feuer angelegt ist): es schien alles in einem F. zu stehen, es schien alles ein F. zu sein, omnia velut continenti flammā ardere visa: mit od. durch F. verwüsten, urere; perurere: mit F. verwüsten u. verheeren, perurere popularique (z.B. agros late): durch od. mit F. und Schwert verwüsten, ferro atque igni, ferro ignique, ferro incendiisque vastare oder (ganz) pervastare; caede atque incendio vastare: durch F. u. Schwert verwüstet werden od. umkommen, ferro ignique od. flammā ferroque absumi: mit F. u. Schwert drohen, ferro flammāque od. ferro ignique minitari alci (z.B. huic urbi). – F. rufen, conclamare ignem od. incendium. – es bricht od. kommt F. (eine Feuersbrunst) aus, es entsteht F. (eine Feuersbrunst), suā sponte incendium oritur: es ist F. od. eine Feuersbrunst (ausgebrochen, ausgekommen, entstanden), ignis ortus od. coortus est (z.B. pluribus simul et iis diversis locis); incendium factum est: es ist F. (eine Feuersbrunst) bei jmd. (ausgekommen oder ausgebrochen), domus alcis ardet; in alcis fortunas incendium excitatum est (man hat jmds. Hab u. Gut in Brand gesteckt): das F. (die Feuersbrunst) ist bei jmd. ausgebrochen, incendium ortum est ex aedibus [895] alcis: es ist F. auf dem palatinischen Berge, domus ardet in Palatio. – nachlässig mit dem F. umgehen, neglegenter ignes apud se habere. – F. fangen, v. Schwamm etc., scintillas excipere; v. Gebäuden = in F. geraten, aufgehen, igni od. flammis comprehendi. flammis corripi. igni occupari (vom F. ergriffen werden; im Zshg. auch bl. comprehendi); ignem od. flammas concipere. ignem comprehendere (Feuer fangen, angehen); ardere od. flagrare coepisse (anfangen in Flammen, in hellen Flammen zu stehen, mit dem Zus. incendio, wenn das Feuer angelegt ist); deflagrare od. conflagrare flammis od. incendio (verbrennen, abbrennen, mit inc., wenn das F. angelegt ist); flammis absumi (von den Flammen verzehrt werden): leicht F. fangen, ignis esse capacissimum; facilem esse ad exardescendum: Feuer fangend, s. feuerfangend. – in Feuer u. Flammen (in vollen Flammen) aufgehen, inflammari incendique. – das F. ergreift etw., ignis od. flamma comprehendit od. corripit alqd. – dem F. (den Flammen) entgehen, effugere ex incendio; inviolatum manere (unverletzt bleiben). – Sprichw., zwischen zwei Feuer geraten, lupum auribus tenere (Suet. Tib. 25); poni inter duo pericula (s. Sen. contr. 1, 1, 6: positus inter duo pericula, quid faciam?). – ein gebranntes Kind scheut das Feuer, cui dolet meminit (Cic. Mur. 42).

    II) uneig.: 1) das Funkeln, der Glanz: ignis (z.B. der Augen). – ardor (die Glut, das Blitzen, der feurige Blick, der Augen, des Mienenspiels, oculorum, vultuum). – vis (das Kräftige, der kräftige Blick der Augen). – vigor (das Lebhafte, der lebhafte Ausdruck, der Augen, des Mienenspiels, z.B. acerrimusvigoroculorum).

    2) Hitze, Heftigkeit: ardor (z.B. des Kriegs, der Leidenschaften, der Liebe etc.). – incendium (der Leidenschaften, auch des Kriegs, immer aber mit dem Nebenbegr. des Verderbens). – animi (der feurige Mut); verb. alcis animi atque impetus (jmds. Feuer u. Ungestüm). – in F. u. Flammen setzen, vehementius incendere alcis animum; incensum dare alqm: in F. u. Flammen geraten, iracundiā inflammari, exardescere; über etw., iracunde ferre alqd od. mit Akk. u. Infin.: vom F. der Liebe verzehrt werden; amoris flammā conflagrare.

    3) geistige Kraft u. Lebhaftigkeit: vis. – vigor (die Frische, Lebhaftigkeit). – spiritus (das einer Sache inwohnende Leben, z.B. der Rede). – impetus (innerer Drang, z.B. oratoris, orationis: u. divinus [des Dichters]). – calor (die Wärme, der Eifer, der uns inwohnt od. mit dem man etwas tut od. mit dem etwas geschieht, z.B. poëticus). – ardor (große Lebhaftigkeit. Glut, z.B. dicentis: u. iuvenilis: u. aetatis [der Jugend]: u. animi od. mentis). – natürliches F. und Munterkeit, quaedam animi incitatio atque alacritas naturaliter innata: F. in der Rede zeigen, acrem esse in dicendo: in F. geraten, v. Dichter, assurgere: in F. geraten sein, mente incensum, inflammatum esse: ohne F., languidus (matt); frigidus (frostig, kalt).

    deutsch-lateinisches > Feuer

  • 17 aditus

    [st1]1 [-] ădĭtus, a, um: part. passé de adeo, ire.    - aditus consul, Liv.: le consul auquel on s'adresse.    - aditae solitudines, Curt.: déserts dans lesquels on s'est engagé.    - adita pericula, Ov.: périls affrontés.    - aditi libri Sibyllini, Liv.: livres de la Sibylle consultés. [st1]2 [-] ădĭtŭs, ūs, m.: a - action d'aller vers, action d'approcher, approche.    - urbes uno aditu captae, Cic. Imp. Pomp. 8: villes prises du seul fait d'approcher. b - abord, accès, permission d'approcher, droit de passage.    - aditus in id sacrarium non est viris, Cic. Verr. 2, 4, 45: les hommes n'ont pas accès dans ce sanctuaire.    - aditus ad aliquem, Cic. (aditus alicujus, Just.): accès auprès de qqn.    - huc aditum ferat, Cat.: qu'il vienne ici.    - rogare aditum, Phaedr.: demander une audience.    - regio aditum non habet, Caes.: le pays est inaccessible.    - homo rari aditūs, Liv. 24, 5: un homme rarement accessible.    - scilicet aspera mea natura, difficilis aditus, Cic. Vat. 8: évidemment j'ai un caractère âpre, un abord difficile.    - aditus commendationis ad aliquem, Caes.: titre de recommandation auprès de qqn. c - entrée d'un lieu, abord, passage.    - aditus finium, Liv.: l'entrée dans un pays.    - aditus in urbem, Liv.: l'entrée dans une ville.    - duo sunt aditus in Ciliciam, Caes.: il y a deux entrées en Cilicie.    - aditus intercludere, Cic.: fermer les passages.    - aditus in illum summum ordinem, Cic. Sest. 137: l'accès dans cet ordre éminent. d - moyen d'arriver, occasion.    - aditus ad conandum, Caes.: occasion offerte pour une tentative.    - aditum religioni dare, Cic.: laisser le champ libre aux abus religieux.    - sermonis aditum habere, Caes. BG. 5: avoir la possibilité de s’entretenir.    - aditus ad multitudinem, Cic.: moyen de plaire à la foule.    - aditum commendationis habere ad aliquem, Caes. BC. 1, 74: avoir des possibilités (moyens) de recommandation auprès de qqn.    - si qui mihi erit aditus de tuis fortunis agendi, Cic. Fam. 6, 10, 2: si j'ai quelque possibilité de m'employer pour tes biens.    - neque aditum neque causam postulandi justam habere? Caes. BG. 1, 43, 5: n'avoir aucun titre, aucune raison légitime pour demander.
    * * *
    [st1]1 [-] ădĭtus, a, um: part. passé de adeo, ire.    - aditus consul, Liv.: le consul auquel on s'adresse.    - aditae solitudines, Curt.: déserts dans lesquels on s'est engagé.    - adita pericula, Ov.: périls affrontés.    - aditi libri Sibyllini, Liv.: livres de la Sibylle consultés. [st1]2 [-] ădĭtŭs, ūs, m.: a - action d'aller vers, action d'approcher, approche.    - urbes uno aditu captae, Cic. Imp. Pomp. 8: villes prises du seul fait d'approcher. b - abord, accès, permission d'approcher, droit de passage.    - aditus in id sacrarium non est viris, Cic. Verr. 2, 4, 45: les hommes n'ont pas accès dans ce sanctuaire.    - aditus ad aliquem, Cic. (aditus alicujus, Just.): accès auprès de qqn.    - huc aditum ferat, Cat.: qu'il vienne ici.    - rogare aditum, Phaedr.: demander une audience.    - regio aditum non habet, Caes.: le pays est inaccessible.    - homo rari aditūs, Liv. 24, 5: un homme rarement accessible.    - scilicet aspera mea natura, difficilis aditus, Cic. Vat. 8: évidemment j'ai un caractère âpre, un abord difficile.    - aditus commendationis ad aliquem, Caes.: titre de recommandation auprès de qqn. c - entrée d'un lieu, abord, passage.    - aditus finium, Liv.: l'entrée dans un pays.    - aditus in urbem, Liv.: l'entrée dans une ville.    - duo sunt aditus in Ciliciam, Caes.: il y a deux entrées en Cilicie.    - aditus intercludere, Cic.: fermer les passages.    - aditus in illum summum ordinem, Cic. Sest. 137: l'accès dans cet ordre éminent. d - moyen d'arriver, occasion.    - aditus ad conandum, Caes.: occasion offerte pour une tentative.    - aditum religioni dare, Cic.: laisser le champ libre aux abus religieux.    - sermonis aditum habere, Caes. BG. 5: avoir la possibilité de s’entretenir.    - aditus ad multitudinem, Cic.: moyen de plaire à la foule.    - aditum commendationis habere ad aliquem, Caes. BC. 1, 74: avoir des possibilités (moyens) de recommandation auprès de qqn.    - si qui mihi erit aditus de tuis fortunis agendi, Cic. Fam. 6, 10, 2: si j'ai quelque possibilité de m'employer pour tes biens.    - neque aditum neque causam postulandi justam habere? Caes. BG. 1, 43, 5: n'avoir aucun titre, aucune raison légitime pour demander.
    * * *
    I.
        Aditus, pen. corr. Participium a passiuo adeor, adiris. Ouid. Vers qui on est allé.
    \
        Periculis aditis. Cic. Apres s'estre mis en beaucoup de dangiers.
    II.
        Aditus, huius aditus, pen. cor. Verbale. Allee.
    \
        Vrbes permultas, vno aditu atque aduentu esse captas. Cic. Tout d'une venue.
    \
        Aditus. Chemin, Voye, Accez.
    \
        Aditus templi. Cic. Chemin pour aller au temple.
    \
        Aditus nidi. Plin. L'entree du nid.
    \
        Aditus atque os portus. Cic. L'entree.
    \
        Aditus, ianua que patefacta. Cic. L'ouverture est faicte.
    \
        AEquus aditus. Tacit. Plain chemin et uni.
    \
        Aerius aditus. Ouid. Chemin en l'air.
    \
        Angustus aditus. Virgil. Entree estroicte.
    \
        Caecus aditus. Senec. Chemin obscur, tenebreux.
    \
        Flexus aditus. Lucret. Chemin tortu, virant ca et là.
    \
        Lati aditus ducunt illuc. Virgil. On va là par grands et larges chemins.
    \
        Promptus ad capessendos honores aditus. Tacit. Chemin aisé, Facile moyen.
    \
        Primo aditu aedium suarum quempiam prohibere. Cic. Le garder d'entrer, De mettre le pied à l'entree.
    \
        Ex omni aditu. Ci. De touts costez, Par où on y peult entrer ou arriver de toutes parts.
    \
        Angustare aditum. Claud. Faire l'entree, ou le chemin estroict, Estrecir.
    \
        Adituque carentia saxa. Ouid. Rochiers inaccessibles.
    \
        Claudere omnes aditus. Cic. Clorre, ou Bouscher touts les chemins touts les lieus par lesquels on y peult arriver.
    \
        Claudere aliquid ex omni aditu. Cic. Clorre de toutes parts.
    \
        Dare alicui aditum ad caelum. Cic. Donner entree, Faire chemin, Donner le moyen d'y parvenir, Luy faire le passage.
    \
        Ferre aliquo aditum. Catul. Aller, ou venir quelque part, en quelque lieu.
    \
        Aditus firmare. Tacit. Fermer, Clorre, Fortifier l'entree.
    \
        Habere difficiles aditus ad pastum. Cic. Manus etiam data elephanto, quia propter magnitudinem corporis difficiles aditus habebat ad pastum. Il est mal aisé à l'elephant de se baisser pour prendre sa pasture, D'approcher sa bouche pres de la viande, au moyen de quoy nature luy a donné une trompe, pour luy servir de main à prendre de loing la viande, et la porter à sa bouche.
    \
        Difficiles aditus primos habet. Horat. Il est mal aisé de prime face d'y aborder.
    \
        Occupat AEneas aditum. Vir. Il entre.
    \
        Pererrare aditus. Virg. Aller deca dela pour trouver entree.
    \
        Prohibere aditum. Ouid. Empescher l'acces, Garder d'approcher.
    \
        Prohibere quempiam aditu. Cic. Garder quelcun d'approcher.
    \
        Praeponere aedibus ac templis vestibula et aditus. Cic. Porches et entrees.
    \
        Reperire sibi aditum. Ouid. Trouver moyen.
    \
        Rumpere aditus. Virg. Entrer par force et violence.
    \
        Tentare aditum. Virgil. Essayer le chemin, ou le moyen, ou l'opportunité.
    \
        Inaccessos aditus rumpere. Sil. Ital. Faire des chemins, et passer par où jamais on n'avoit passé.
    \
        Aditus in Cereris sacrarium non est viris. Cic. Les hommes n'y entrent point.
    \
        Aditus, per metaphoram. Entree, ou moyen pour parvenir à quelque chose.
    \
        Difficilior ad Antonium aditus esse dicitur. Cic. Difficile accez.
    \
        Aditus ad aliquem facilis. Cic. Facile acces.
    \
        Obstructus aditus alicui ad aliquid. Cic. Le chemin luy est bousché, Il n'ha aucun moyen pour y parvenir, On luy a osté touts les moyens d'y parvenir.
    \
        Pate facere aditum rerum. Cic. Faire ouverture.
    \
        Comparare sibi aditus ad res pestiferas. Cic. Se faire voye.
    \
        Dare aditum oculis. Cic. Donner entree aux yeuls, Donner moyen de veoir.
    \
        Dant aditum conuiuia. Ouid. Les banquets donnent accez, Par banquets on ha accez, on acquiert accez.
    \
        Habere aditum. Cic. Avoir accez, ou moyen, ou entree.
    \
        Iacere aditum ad aliquid. Cic. Faire entree et ouverture, Faire passage.
    \
        Intercludere aditum ad aliquem. Ci. Bouscher le chemin, le passage.
    \
        Patet alicui aditus ad causam Cic. Le chemin luy est ouvert.

    Dictionarium latinogallicum > aditus

  • 18 audeo

    audĕo, ēre, ausus sum (qqf. ausi) - tr. et intr. - [st2]1 [-] avoir envie, désirer. [st2]2 [-] oser, risquer, entreprendre, tenter, aller de l’avant, se hasarder, avoir de l'audace.    - audere ultima (extrema), Virg.: se porter aux dernières extrémités.    - non ausim dicere, Cic.: je n'ose dire, je n'oserais dire.    - multa dolo audebantur, Liv. 39, 8: on se permettait bien des supercheries coupables.    - auderem scribere, Cic.: j'écrirais volontiers.    - audere pericula, Tac.: affronter les périls.
    * * *
    audĕo, ēre, ausus sum (qqf. ausi) - tr. et intr. - [st2]1 [-] avoir envie, désirer. [st2]2 [-] oser, risquer, entreprendre, tenter, aller de l’avant, se hasarder, avoir de l'audace.    - audere ultima (extrema), Virg.: se porter aux dernières extrémités.    - non ausim dicere, Cic.: je n'ose dire, je n'oserais dire.    - multa dolo audebantur, Liv. 39, 8: on se permettait bien des supercheries coupables.    - auderem scribere, Cic.: j'écrirais volontiers.    - audere pericula, Tac.: affronter les périls.
    * * *
        Audeo, audes, ausus sum, audere. Plaut. Oser.
    \
        Non audeo quin promam omnia. Plaut. Je n'oseroye faire que je ne die tout, Je n'oseroye rien celer.
    \
        Aude contemnere. Virgil. Ose mespriser, Soyes si hardi que de mespriser.
    \
        Aude negare. Cic. Ose nier, Soyes si hardi de nier.
    \
        Audere. Virgil. Presumer follement et temerairement.
    \
        Audere, cum accusatiuo, pro Non vereri. Virg. Ne point craindre à faire quelque chose.
    \
        Aciem audere. Tacit. Oser donner la bataille, ou combat.
    \
        Capitalia audere. Liu. Ne point craindre de commettre meurtre.
    \
        Maiora viribus audere. Virg. Entreprendre plus qu'on ne peult.
    \
        Oppugnationem audere. Tacit. Estre si hardi que d'assaillir.
    \
        Poenam audere. Tacit. Oser punir aucun.
    \
        Periculum audere. Tacit. Ne point craindre de se mettre au danger.
    \
        Vltima audere. Liu Jouer au desesperé.

    Dictionarium latinogallicum > audeo

  • 19 capesso

    capesso, ĕre, ivi (ii), itum - tr. - [st2]1 [-] chercher à prendre, chercher à atteindre, saisir, prendre. [st2]2 [-] se diriger vers, tendre à, gagner (un lieu). [st2]3 [-] prendre sur soi, se charger de, s'attacher à, s'acquitter de, accomplir, entreprendre, engager; pratiquer.    - capessere fugam: prendre la fuite. ut segregaret pugnam eorum capessit fugam, Liv. 1: *pour séparer leur combat, il prit la fuite*, pour les semer et les combattre un à un, il prit la fuite.    - se capessere domum: se rendre vite à la maison.    - rem publicam capessere: embrasser la carrière politique.    - primus gradus capessendae rei publicae, Nep.: [son premier pas pour administrer les affaires publiques]= ses débuts dans la carrière politique.    - pericula capessere: affronter les dangers.    - pugnam capessere: engager le combat.
    * * *
    capesso, ĕre, ivi (ii), itum - tr. - [st2]1 [-] chercher à prendre, chercher à atteindre, saisir, prendre. [st2]2 [-] se diriger vers, tendre à, gagner (un lieu). [st2]3 [-] prendre sur soi, se charger de, s'attacher à, s'acquitter de, accomplir, entreprendre, engager; pratiquer.    - capessere fugam: prendre la fuite. ut segregaret pugnam eorum capessit fugam, Liv. 1: *pour séparer leur combat, il prit la fuite*, pour les semer et les combattre un à un, il prit la fuite.    - se capessere domum: se rendre vite à la maison.    - rem publicam capessere: embrasser la carrière politique.    - primus gradus capessendae rei publicae, Nep.: [son premier pas pour administrer les affaires publiques]= ses débuts dans la carrière politique.    - pericula capessere: affronter les dangers.    - pugnam capessere: engager le combat.
    * * *
        Capesso, capessis, capessi, capessum, secundum Diomedem, vel capessiui, capessitum, penul. prod. secundum Priscianum: verbum est actiuum nam dicimus Capesso, Capessor. Significat autem Capere. Prendre, Empoigner.
    \
        Capessere cibum hiatu oris et dentibus ipsis. Cic. Prendre viande.
    \
        Ad saxum capessit. Subaudi iter. Il prend son chemin, Il s'en va droict à, etc.
    \
        Quo nunc capessis tu te hinc aduorsa via? Plaut. Où t'en vas tu? Où t'en tournes tu?
    \
        Capessere se domum. Plaut. S'en aller en la maison.
    \
        Montem capessere. Valer. Flac. Monter la montaigne.
    \
        Capessere se in alta maris. Plaut. Se mettre en la haulte mer, Se jecter en pleine mer.
    \
        Capessere se praecipitem ad malos mores. Plaut. Se tourner à meschanceté.
    \
        Capessere arma vel bellum. Liu. Empoigner les armes, Entreprendre la guerre.
    \
        Curas imperii. Plin. iunior. Prendre le soing et gouvernement.
    \
        Cursum ad aliquem. Plaut. Prendre sa course droict à aucun.
    \
        Fugam. Liu. Prendre la fuite.
    \
        Honorem. Tacit. Estre establi et instalé en quelque estat ou dignité.
    \
        Imperia vel iussa alicuius. Virgil. Mettre en effect ou en execution ce qu'on nous a commandé.
    \
        Libertatem. Cic. Se mettre en liberté.
    \
        Locum medium. Cic. Tascher de parvenir au milieu.
    \
        Munia. Colum. Prendre aucunes charges et cures.
    \
        Obsidia. Tacit. Prendre la charge d'assieger les villes.
    \
        Oculis capessere aliquid. Liu. Regarder.
    \
        Pastum. Cic. Pasturer.
    \
        Principium facinoris. Tacit. Entreprendre.
    \
        Pugnam. Liu. Se combatre, et frapper.
    \
        Recta. Horat. Aller le droict chemin, Suyvre vertu.
    \
        Rempublicam. Sallust. Mettre la main à la republique.
    \
        Vrbem aliquam. Cic. S'en aller en quelque ville.

    Dictionarium latinogallicum > capesso

  • 20 ferox

    fĕrox, ōcis    - compar. ferocior; superl. ferocissimus. [st1]1 [-] indomptable, fougueux, rétif, ombrageux.    - ferox equus: cheval fougueux.    - sit Medea ferox invictaque, Hor. A. P. 123: que Médée soit fougueuse et indomptable.    - duae ferocissimae affectiones, Gell. 1: deux passions vraiment indomptables. [st1]2 [-] fier, superbe, orgueilleux, arrogant, insolent, hautain.    - spe victoriae ferocior: rendu plus orgueilleux par l'espoir de la victoire.    - robore corporis stolide ferox, Tac. A. 1, 3: stupidement orgueilleux de sa force physique.    - ferox secundis rebus, Sall.: fier de sa prospérité.    - ferox formā, Plaut.: fier de sa beauté.    - ferox viribus, Liv. 1: fier de ses forces.    - ferox expugnato decore muliebri, Liv. 1: fier d'avoir triomphé de l'honneur d'une femme.    - ferox est viginti minas tractare sese, Plaut. As. 2: il est fier de manier vingt mines.    - odium renovare ferox, Sil. 11, 8: fier de revenir à ses haines. [st1]3 [-] sauvage, violent, farouche, cruel, brutal, féroce.    - scopulis ferocior, Ov. H.: plus cruels que les rochers.    - victoria eos ferociores reddit, Cic. Fam. 4: la victoire les rend plus violents.    - ferox in suos, Amm. 22: féroce envers ses concitoyens.    - Triaria ultra feminam ferox, Tac. H. 2: Triaria, d'une violence plus grande que celle d'une femme. [st1]4 [-] fier, hardi, intrépide, courageux, audacieux, brave.    - ferox bello, Hor. C. 1, 32: intrépide à la guerre.    - feroces ad bellandum, Liv. 38: intrépides au combat.    - adversus pericula ferox, Tac. H. 3: intrépide en face des dangers.    - avec gén. de relation - ferox animi, Tac.: [fier relativement à son esprit]    - Cassius Chaerea, tum adulescens et animi ferox, Tac. An. 1: Cassius Chéréa, qui était alors jeune et intrépide.    - linguae (gén.) feroces, Tac.: braves en paroles.    - ferox scelerum, Tac. An. 4: ardent à commettre des crimes, endurci dans le crime.
    * * *
    fĕrox, ōcis    - compar. ferocior; superl. ferocissimus. [st1]1 [-] indomptable, fougueux, rétif, ombrageux.    - ferox equus: cheval fougueux.    - sit Medea ferox invictaque, Hor. A. P. 123: que Médée soit fougueuse et indomptable.    - duae ferocissimae affectiones, Gell. 1: deux passions vraiment indomptables. [st1]2 [-] fier, superbe, orgueilleux, arrogant, insolent, hautain.    - spe victoriae ferocior: rendu plus orgueilleux par l'espoir de la victoire.    - robore corporis stolide ferox, Tac. A. 1, 3: stupidement orgueilleux de sa force physique.    - ferox secundis rebus, Sall.: fier de sa prospérité.    - ferox formā, Plaut.: fier de sa beauté.    - ferox viribus, Liv. 1: fier de ses forces.    - ferox expugnato decore muliebri, Liv. 1: fier d'avoir triomphé de l'honneur d'une femme.    - ferox est viginti minas tractare sese, Plaut. As. 2: il est fier de manier vingt mines.    - odium renovare ferox, Sil. 11, 8: fier de revenir à ses haines. [st1]3 [-] sauvage, violent, farouche, cruel, brutal, féroce.    - scopulis ferocior, Ov. H.: plus cruels que les rochers.    - victoria eos ferociores reddit, Cic. Fam. 4: la victoire les rend plus violents.    - ferox in suos, Amm. 22: féroce envers ses concitoyens.    - Triaria ultra feminam ferox, Tac. H. 2: Triaria, d'une violence plus grande que celle d'une femme. [st1]4 [-] fier, hardi, intrépide, courageux, audacieux, brave.    - ferox bello, Hor. C. 1, 32: intrépide à la guerre.    - feroces ad bellandum, Liv. 38: intrépides au combat.    - adversus pericula ferox, Tac. H. 3: intrépide en face des dangers.    - avec gén. de relation - ferox animi, Tac.: [fier relativement à son esprit]    - Cassius Chaerea, tum adulescens et animi ferox, Tac. An. 1: Cassius Chéréa, qui était alors jeune et intrépide.    - linguae (gén.) feroces, Tac.: braves en paroles.    - ferox scelerum, Tac. An. 4: ardent à commettre des crimes, endurci dans le crime.
    * * *
        Ferox, ferocis, pen. prod. om. gen. Sallust. Courageux et hardi, Vif et entreprenant et remuant, Brusque.
    \
        Ferox. Virg. Fier et arrogant, ou glorieux, Felon.
    \
        Eone es ferox, quia habes imperium in belluas? Terent. Fais tu du glorieux, etc.
    \
        Animi ferox. Tacit. De felon courage.
    \
        Animus ferox. Senec. Felon.
    \
        Corda ferocia ponunt. Virg. Ils abbaissent leur orgueil.
    \
        Ferocissimae gentes. Plin. Hardies et belliqueuses.
    \
        Quia tecum eram, propterea animo eram ferocior. Plaut. Je m'en tenoye plus fier.
    \
        Ferox forma. Plaut. Glorieux pour sa beaulté.

    Dictionarium latinogallicum > ferox

См. также в других словарях:

  • Pericula — Periculum Pe*ric u*lum, n.; pl. {Pericula}. [L.] (Rom. & O.Eng. Law) 1. Danger; risk. [1913 Webster] 2. In a narrower, judicial sense: Accident or casus, as distinguished from dolus and culpa, and hence relieving one from the duty of performing… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Liste De Devises Militaires Françaises — Voici 1091 devises militaires françaises au 23 mars 2009. Une devise est une phrase courte ou un aphorisme choisi par une organisation sociale. Elle est un des moyens de communication interne et/ou externe de cet organisme. Sommaire 1 Armée de… …   Wikipédia en Français

  • Liste de devises militaires francaises — Liste de devises militaires françaises Voici 1091 devises militaires françaises au 23 mars 2009. Une devise est une phrase courte ou un aphorisme choisi par une organisation sociale. Elle est un des moyens de communication interne et/ou externe… …   Wikipédia en Français

  • Liste de devises militaires françaises — Voici 1091 devises militaires françaises au 23 mars 2009. Une devise est une phrase courte ou un aphorisme choisi par une organisation sociale. Elle est un des moyens de communication interne et/ou externe de cet organisme. Sommaire 1 Armée de… …   Wikipédia en Français

  • Liste des devises militaires françaises — Liste de devises militaires françaises Voici 1091 devises militaires françaises au 23 mars 2009. Une devise est une phrase courte ou un aphorisme choisi par une organisation sociale. Elle est un des moyens de communication interne et/ou externe… …   Wikipédia en Français

  • danger — Danger, Semble que ce soit un mot composé, quasi Damnum gerens. Casus, Discrimen, Flamma, Incommoditas, Periculum, Noxa. Un danger prochain, Periculum ingruens. Pareil danger, Similitudo periculi. Danger de mort, Periculum capitale. Danger de la… …   Thresor de la langue françoyse

  • The Lake Superior Scottish Regiment — Infobox Military Unit unit name= The Lake Superior Scottish Regiment caption=Badge of the Lake Superior Scottish Regiment Abbreviation=LSSR dates= 1905 Present country= Canada allegiance= branch=Militia type=Line Infantry role=Light Infantry size …   Wikipedia

  • 2e régiment étranger de cavalerie — Insigne régimentaire Période 1939 – 1962 Pays …   Wikipédia en Français

  • NATANDI Artem — docdit necessitas, usus excoluit: cuius quanta apud Veteres fuerit existimatio, Proverb. indigitat, Nec literas, nec natare scit, in stupidos ac prorsus inertes usurpari solitum. Cum enim primis temporibus, apud Reapublicas quascumque Viri fortes …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PERICLITANTES — in Zeryntho, in antrum Hecatae dicatum, confugere olim soliti sunt, teste Aristophane in Pace. Ita autem de hoc antro, Nicandri Scholiastes, Ο` Ζηρύνθιον ἄντρον εν Σαμοθράκῃ φασὶν εἶναι Λυκόφρων δέ φησι, Ζήρυνθον ἄντρον τῆς κυνοσφαγοῦς θεᾶς ὅ… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VENEFICIUM — dictum apud Romanos, si venenô caedes facta esset: quemadmodum crimen inter Sicarios, si ferrô aut telô; Parricidium, si Parentibus aut propinquis nex esset illata. De duobus prioribus, praeter antiquas, quarum memoria obliterata est, exstat… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»